Czy można zwiększyć limit pożyczek udzielanych przez burmistrza w związku z trudną sytuacją

Dziennik Gazeta Prawna (2020-06-01), autor: Marcin Nagórek , oprac.: GR

cze 3, 2020
W związku z trudną sytuacją finansową różnych podmiotów z terenu naszej gminy, w tym organizacji pożytku publicznego, na prośbę wójta przygotowałam w trybie pilnym (jako skarbnik) projekt uchwały na sesję rady miejskiej – o zwiększeniu limitu pożyczek udzielanych przez burmistrza ze 150 do 300 tys. zł. Czy uchwała tak będzie ważna, w sytuacji gdy w budżecie nie ma ustalonych rozchodów ani dochodów (przychodów) na udzielanie dodatkowych pożyczek? – pyta czytelniczka Dziennika Gazety Prawnej.
 
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – warto zwrócić szczególną uwagę na art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy o samorządzie gminnym. Z niej bowiem wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych przez burmistrza miasta. Wspomniana kompetencja rady miejskiej jest także często podkreślana w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych. W uchwale Kolegium RIO w Bydgoszczy z 27 kwietnia 2012 r. (nr X/32/2012) postanowiono np., że: „Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 ze zm.), do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych przez wójta w roku budżetowym. A zatem w ramach kwoty określonej przez radę gminy organ wykonawczy udziela pożyczek zgodnie z własnymi decyzjami. Organ stanowiący nie ma natomiast kompetencji do określania trybu udzielania pożyczek z budżetu gminy oraz zakresu podmiotów, którym pożyczki będą udzielone. Żaden przepis prawa nie upoważnia bowiem rady do takiego działania”.
 
W kontekście podanego zapytania znaczenie mają także regulacje ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), które dają możliwość urzeczywistnienia realizacji ww. uchwały rady gminy dotyczącej maksymalnej wysokości udzielanych pożyczek. Do tych regulacji zaliczyć można m.in. art. 6 ust. 2 u.f.p., zgodnie z którym rozchodami publicznymi są m.in. udzielone pożyczki i kredyty. Niewątpliwie więc udzielanie pożyczek z budżetu gminy będzie z powyższego punktu widzenia rozchodem.
 
Co przy tym jednak istotne, podstawę merytoryczną do wyrażenia przez burmistrza miasta woli udzielenia pożyczek stanowi uchwała budżetowa, zgodnie bowiem z art. 211 ust. 4 u.f.p. podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa. Zgodnie natomiast z art. 212 ust. 1 pkt 10 u.f.p. uchwała budżetowa określa „inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego”. Z kolei z art. 212 ust. 1 pkt 4 i 5 u.f.p. wynika, że uchwała budżetowa określa łączną kwotę planowanych przychodów i rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 
 
Z powyższych regulacji ustawy o finansach publicznych wywieść należy tezę, że skoro rada miejska planuje ustalić (nową) maksymalną wysokość pożyczek udzielanych przez organ wykonawczy, to takie zamierzenie powinno zostać uwzględnione w odpowiedni sposób w budżecie miasta – czyli poprzez zaplanowanie rozchodów na ten cel. Jeśli takiej operacji nie zaplanowano, to nowy limit wysokości pożyczek będzie przekraczał środki zaplanowane jako rozchody na ten cel. Oznacza to, że niezaplanowanie zwiększonej pozycji w rozchodach budżetu (z przeznaczeniem na udzielanie pożyczek), a jednocześnie – nie wskazanie źródeł dochodów (przychodów), które pokryją udzielane pożyczki, będzie wiązało się z naruszeniem przez radę miasta regulacji ustawy o finansach publicznych. 
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 1 czerwca 2020 r.