Wyższe kary za wyzysk zatrudnionych

Jeśli nie wypłacasz pensji na czas, nie udzielasz urlopów czy lekceważysz zasady bezpieczeństwa, przyłapany na gorącym uczynku zapłacisz znacznie więcej za swoje przewinienia niż dotychczas.

Głównym celem ustawy jest bowiem zaostrzenie sankcji grożących nierzetelnym pracodawcom. Nakładają je inspektorzy pracy albo sądy grodzkie. Pierwsi sięgają po nie, gdy przedsiębiorca dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Wykroczenie to czyn osoby fizycznej społecznie szkodliwy, zawiniony i zagrożony karą.

Kontroler więcej może

Inspektor wykrywający nieprawidłowości w kontrolowanej firmie nie stosuje od razu ostatecznych sankcji, jakimi dysponuje. Pobłażliwość może wykazać, gdy np. firma sporadycznie spóźniła się wypłatą wynagrodzenia, nieświadomie przyjęła kogoś na zlecenie, a powinna na etat, czy też dopuściła kogoś do pracy bez ważnych badań lekarskich czy szkoleń o bezpieczeństwie i higienie pracy. Nie daruje jednak, gdy wchodzą w grę naruszenia cięższego kalibru. Nie przebaczy więc podmiotowi, który zatrudnia oso -by na czarno, ewidentnie lekceważy zasady bhp czy też ustawicznie zwleka z pensjami. Wtedy wręcz musi nałożyć grzywny w drodze mandatu karnego, które w dodatku od i lipca podskoczą pięciokrotnie. Tak jak obecnie wyniosą one standardowo do 500 zł albo nawet do 1 tys. zł, gdy przedsiębiorca dopuścił się kilku wykroczeń. Nowością jest, że w sprawach, w których inspektor pracy ma status oskarżyciela publicznego, wolno mu wymierzyć do 2 rys. zł. A oskarżycielem może być w postępowaniach dotyczących wszystkich wykroczeń określonych w kodeksie pracy, art. 119-223 ustawy o promocji zatrudnienia… (patrz obok) i w innych ustawach, które to zastrzegają. Recydywistom, nakrytym kolejny raz na tym samym wykroczeniu wynikającym z kodeksu pracy w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania, grozi mandat do 5 tys. zł.

Nie ignoruj wykroków

Z 5 do 10 tys. zł wzrosną za to kary finansowe mające przymusić przedsiębiorców do realizacji decyzji kontrolera, a nakładane na osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej – z 25 do 50 tys. zł. Po wykonaniu decyzji będą się mogli ubiegać o zwrot jedynie 75 proc. zapłaconej lub ściągniętej grzywny. Dziś jeszcze odzyskują całość. Pracodawca czy inna upoważniona osoba, jeśli nie wykonają wyroku nakazującego wypłatę pensji bądź innego świadczenia ze stosunku pracy, staną się przestępcami. Grozi im za to grzywna, ograniczenie wolności lub jej pozbawienie do lat trzech. W sprawach o przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, określonych w art. 218-221 i 225 kodeksu karnego, inspektorzy pracy nie mają obecnie uprawnień pokrzywdzonego. Chodzi o następujące naruszenia:

złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika wynikających ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego,

niezgłaszanie wymaganych danych ubezpieczeniowych wpływających na prawo do świadczeń lub ich wysokość albo zgłaszanie nieprawdziwych,

niezachowanie zasad bhp i narażenie przez to zatrudnionego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

niezawiadomienie w terminie właściwego organu o wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo niesporządzanie i nie-prowadzenie wymaganej dokumentacji,

udaremnianie lub utrudnianie czynności służbowych kontrolerom ochrony środowiska, funkcjonariuszom celnym lub inspektorom pracy.

Od 1 lipca inspektorzy zyskają w takich sytuacjach uprawnienia pokrzywdzonego, jeśli w zakresie swojego działania ujawnią przestępstwo lub wystąpią o wszczęcie postępowania. Dzięki temu będą mogli składać zażalenia na prokuratorską odmowę wszczęcia postępowania przygotowawczego albo jego umorzenie.

Sądy groźniejsze

Gdy inspektor ma do czynienia z recydywistami lub wykroczeniami cięższego kalibru, kieruje wniosek do sądu grodzkiego o ukaranie winnego. Jak już wspomniałam, może to zrobić wtedy, gdy przysługuje mu status oskarżyciela publicznego. A więc wtedy, gdy stwierdzi wykroczenia określone w kodeksie pracy, art. 119-123 ustawy o promocji zatrudnienia… i w innych ustawach, jeśli te wyraźnie zastrzegają taką pozycję kontrolera (patrz obok). Teraz jeszcze sądy dyscyplinują nierzetelnych przedsiębiorców karami do 5 tys. zł, choć przeciętnie wynoszą one 900 zł. Po zmianach (czyli od 1 lipca) będą dysponować sankcjami od ido 30 tys. zł.

Inspektor wykrywający nieprawidłowości w kontrolowanej firmie nie od razu stosuje sankcje finansowe

Inne nieprawidłowości

Wykroczenia przeciwko prawom pracowników reguluje nie tylko kodeks pracy czy ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Oto przykłady innych, określonych w odrębnych przepisach:

1) niewykonywanie ustawy o funduszu socjalnym albo podejmowanie działań z nią niezgodnych (art. 12a ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; tekst jedn. w DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.);

2) uniemożliwianie utworzenia rady pracowników;

3) niepodanie pracownikom informacji przez firmą

o przekroczeniu limitu zatrudnionych, uprawniającego do założenia rady;

4) nieorganizowanie wyborów do rad lub utrudnianie wyborów;

5) nieinformowanie rady lub nieprzeprowadzanie z nią konsultacji w wymaganych sprawach lub utrudnianie dokonania konsultacji;

6) dyskryminowanie członka rady w związku z wykonywaniem przez niego czynności wynikających z jego funkcji;

Wykroczenia z pkt 1 – 6 określa art. 19 ustawy z 7 kwietnia ubiegłego roku o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (DzU nr 79, poz. 550).

7) naruszanie ustawy o społecznym inspektorze pracy albo utrudnianie lub uniemożliwianie mu działalności;

8) niewykonanie zalecenia zakładowego społecznego inspektora pracy.

Więcej Rzeczpospolita.