Układ zbiorowy pracy a sytuacja osób zarządzających zakładem pracy.
Układ zakładowy nie może określać warunków wynagradzania osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. Jest to ograniczenie o charakterze zarazem podmiotowym (osoby zarządzające), jak i przedmiotowym (zasady wynagradzania).
Racją wyłączenia osób zarządzających spod regulacji płacowej zakładowego układu zbiorowego jest ich pozycja w zakładzie pracy, nieporównywalna z pozostałą częścią załogi. Często osoby takie są zatrudniane nie w ramach stosunku pracy, ale na podstawie cywilnoprawnych umów zarządzania (kontrakty menedżerskie). Są więc ściśle związane z pracodawcą i reprezentują jego interesy. Negocjowanie wynagrodzeń tych osób przez związki zawodowe stawiałoby je w dwuznacznej sytuacji. Interesy kadry zarządzającej byłyby bowiem wówczas reprezentowane przez związki zawodowe, a więc stronę przeciwną wobec pracodawcy. Ponadto pracodawca jest zainteresowany w zapewnieniu kadrze pozycji uprzywilejowanej oraz w dużej mierze zależnej od uznania, podczas gdy związki zawodowe dążą pod wpływem nacisków załogi do egalitaryzmu płacowego.
Osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy to zgodnie z art. 128 par. 2 pkt 2 k.p. osoby kierujące jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy (np. członkowie zarządu i rady nadzorczej w spółkach prawa handlowego, dyrektor w przedsiębiorstwie państwowym itp.) oraz główni księgowi.
Zakaz obejmowania regulacją płacową układu zbiorowego dotyczy też, zgodnie z art. 24126 par. 2 k.p. osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy. Zwróćmy w związku z tym uwagę, że osoby zatrudniane na podstawie umów cywilnoprawnych mogą być, zgodnie z art. 239 par. 2 k.p. objęte co do zasady układem zbiorowym. Jeżeli jednak wchodzą w skład kadry zarządzającej, to nie podlegają regulacji płacowej układu zbiorowego. Co do zakresu stanowisk odpowiadających pojęciu osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy należy przez analogię stosować przepis art. 128 par. 2 pkt 2 k.p.
Zastąpienie od 1 stycznia 2004 r. w art. 24126 par. 2 k.p. dotychczasowego terminu zasady wynagradzania przez warunki wynagradzania ma charakter uściślający. Intencją tej zmiany było zaakcentowanie, że wobec kadry zarządzającej należy wyłączyć nie tylko ogólne postanowienia układu dotyczące wynagrodzeń, ale całokształt regulacji w tym zakresie. Uściślenie to odpowiada dotychczasowej wykładni sądowej określenia zasady wynagradzania w art. 241 " par. 2 k.p. I tak, zgodnie z wyrokiem SN z 24 marca 1999 r. (I PKN 634/98, OSN 2000/12/178), przez zasady wynagradzania z art. 24126 par. 2 należy rozumieć postanowienia określające warunki przyznawania wynagrodzenia za pracę oraz innych (dodatkowych) jego składników. Przepis ten nie obejmuje natomiast zasad przyznawania innych świadczeń związanych z pracą, np. odpraw pieniężnych w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę (por. wyrok SN z 7 marca 2001 r., I PKN 284/00, OSNP 2002/23/568); w kwestii zaliczenia do zasad wynagradzania nagród jubileuszowych SN zajmował niejednolite stanowisko. Zauważmy, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby układem zakładowym uregulować pozostałą część statusu osób zarządzających, np. wysokość przysługujących im odszkodowań w razie zwolnienia z pracy czy dostęp do świadczeń socjalnych, z których korzysta załoga.
Więcej Gazeta Prawna.