Pracownik został zwolniony z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Oprócz wynagrodzenia za pracę dostanie jeszcze odprawę. Pół roku temu zatrudniony zaciągnął ze środków funduszu socjalnego pożyczkę mieszkaniową na 40 tys. złotych. Zarówno w regulaminie świadczeń socjalnych, jak i w umowie pożyczki jest zapis, że zobowiązanie trzeba oddać z chwilą ustania stosunku pracy. Kwestia ta nie budziła wątpliwości w momencie wypłaty pieniędzy. Teraz, gdy trzeba je oddać, zatrudniony tłumaczy, że nie ma z czego, bo utrata pracy jest dla niego zaskoczeniem. Czy do potrącenia pożyczki socjalnej z odprawy potrzebna jest zgoda pracownika?
A czy można uznać, że zatrudniony złożył ją akceptując warunki umowy? Jak pożyczkę potrącić na liście płac? Ile kwot wolnych pozostawić: jedną dla wynagrodzenia i odprawy czy dwie dla każdego z tych świadczeń odrębnie – pyta czytelnik Rzeczpospolitej.

Ani kodeks pracy, ani ustawa z 4 marca 1994 o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie mówią, czy i kiedy trzeba zawrócić pożyczkę socjalną. Kwestie te reguluje zazwyczaj regulamin świadczeń socjalnych i dodatkowo umowa pożyczki. Jeżeli wynika z nich, że świadczenie trzeba zawrócić pracodawcy z chwilą ustania zatrudnienia, to nie ma powodów, by to kwestionować. Szczególnie, że działalność socjalna, w tym pomoc finansowa, jest związana stricte ze stosunkiem pracy. Biorąc pożyczkę z zfśs, pracownik powinien liczyć się z tym, że z chwilą ustania zatrudnienia pożyczone pieniądze trzeba zwrócić. Orzecznictwo przewiduje tylko jedną sytuację, gdy natychmiastowe egzekwowanie spłaty pożyczki nie zawsze jest uzasadnione. Tak jest, gdy rozwiązanie umowy o pracę było sprzeczne z prawem (wyrok SN z 18 kwietnia 2001, I PKN 359/00).
Pożyczkę można potrącić z odprawy. Jednak na tego typu działanie musimy mieć zgodę zatrudnionego. Wynika to z tego, że:

– odprawa z tytułu zwolnienia z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy korzysta z takiej samej ochrony przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę (wyrok SN z 14 listopada 1996,1 PKN 3/1996), a

– należność z tytułu zwrotu pożyczki socjalnej nie mieści się w katalogu potrąceń przymusowych uregulowanego w art. 87 § 1 k.p. jest potrąceniem dobrowolnym, dlatego stosujemy przy niej tylko kwotę wolną od potrąceń (obowiązuje zarówno przy potrąceniach dobrowolnych, jak i ustawowych). Limitów nie przestrzegamy, bo te kodeks pracy zastrzega tylko dla potrąceń ustawowych.

Więcej w Rzeczpospolitej z 20 lipca 2011 r.