W celu dezynfekcji pomieszczeń w przedszkolu zakupiliśmy ozonator. Kilka razy w tygodniu wykonywane są czynności z użyciem tego urządzenia. Za jego obsługę odpowiadają nauczyciele. Czy takie postępowanie jest prawidłowe? Czy potrzebna jest jakaś szczególna procedura obsługi ozonatora, czy wystarczy zapoznanie się z instrukcją obsługi i stosowanie się do niej? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – z uwagi na szczególnie szkodliwe i niebezpieczne właściwości ozonu pracodawca nie powinien powierzać obsługi urządzeń generujących ten gaz przypadkowym, nieprzygotowanym do tego osobom. Bez wątpienia pracodawca powinien przygotować szczegółową procedurę postępowania obejmującą instrukcję bhp przy obsłudze takiego urządzenia, a także wyposażyć pracownika, który jest operatorem, w niezbędne środki ochrony indywidualnej. Związane jest to z właściwościami ozonu, który jest gazem toksycznym i bakteriobójczym. Ozon staje się szkodliwy dla ludzi, jeżeli jest wdychany przez dłuższy czas lub w dużych stężeniach (przy stężeniu powyżej 0,1 ppm w powietrzu wdychanym przez osiem godzin). Jest gazem drażniącym, powoduje uszkodzenie błon biologicznych przez reakcje rodnikowe z ich składnikami (szczególnie tłuszczowymi). Po dostaniu się do komórek może hamować działanie enzymów komórkowych, wstrzymując oddychanie wewnątrzkomórkowe. Pierwszymi objawami podrażnienia ozonem (obserwowanymi w stężeniach 0,2 ppm) są kaszel, drapanie w gardle, senność i bóle głowy. W większych stężeniach może prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego, przyspieszenia tętna i obrzęku płuc prowadzącego do zgonu (w stężeniach 9‒20 μg/dm sześc.). Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy najwyższe dopuszczalne stężenie ozonu w miejscu pracy wynosi 0,15 mg/m sześc.
Dużą zaletą ozonu, która uzasadnia jego zastosowanie, jest eliminacja różnego rodzaju zapachów (w tym tych uciążliwych) pochodzenia organicznego i nieorganicznego poprzez niszczenie (nie maskowanie) lotnych cząsteczek, które przenoszą zapachy (np. dymu papierosowego, spalenizny, gnicia itp.). Stąd też jego częste zastosowanie do celów dezodoryzacji powietrza, a więc usuwania szczególnie uciążliwych zapachów w pomieszczeniach pracy czy użyteczności publicznej.
Wadą ozonu, która w pewnych przypadkach może być zaletą, jest jego nietrwałość, a więc krótki czas rozpadu (okres połowicznego rozpadu w wodzie wynosi 20‒30 minut, a w powietrzu jest jeszcze krótszy). Na czas rozkładu ma wpływ temperatura otoczenia: w niskich temperaturach i stężeniach czysty ozon rozkłada się wolno, w wyższych temperaturach szybkość rozpadu wzrasta. Dlatego też stosunkowo szybko przekształca się w początkową formę – czyli tlen. Ozon z powodzeniem wykorzystuje się jako skuteczny utleniacz zarówno w procesach oczyszczania wody i ścieków, jak i do oczyszczania powietrza.
Obecnie ze względu na sytuację epidemiologiczną związaną z epidemią wirusa SARS-CoV-2 wiele podmiotów korzysta z właściwości ozonu. Powszechna dostępność tzw. ozonatorów powoduje, że wielu pracodawców we własnym zakresie próbuje dezynfekować pomieszczenia w zakładzie pracy.
Jak już wspomniano wyżej, z uwagi na opisane właściwości ozonu pracodawca nie powinien powierzać obsługi urządzeń generujących ten gaz nieprzygotowanym osobom. Konieczne jest sporządzenie, jeszcze przed rozpoczęciem użytkowania ozonatora, szczegółowej procedury postępowania, w tym przygotowanie instrukcji bhp przy obsłudze takiego urządzenia. Instrukcja powinna w sposób zrozumiały dla pracownika wskazywać czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 18 sierpnia 2022 r., autor: Maciej Ambroziewicz, oprac.: GR