Mój zmarły ojciec pobierał rentę socjalną. Czy będę mógł wystąpić o rentę rodzinną po nim? Studiuję, nie mam możliwości podjęcia pracy – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Nie – odpowiada ekspertka współpracująca z DGP. Jak wynika z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Renta socjalna jest natomiast świadczeniem zupełnie innego rodzaju, nie jest ona wypłacana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i nie jest związana z podleganiem ubezpieczeniu rentowemu jako renta z tytułu niezdolności do pracy, mimo że może pełnić podobną funkcję.
Na te różnice w kontekście prawa do renty rodzinnej dla dzieci zmarłego zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny w Lublinie w uzasadnieniu wyroku z 19 stycznia 2022 r., sygn. akt III AUa 858/21. Podkreślił, że renta socjalna nie może być przy ustalaniu prawa do renty rodzinnej utożsamiana z rentą z tytułu niezdolności do pracy. Są to dwa różne świadczenia, których charakter prawny jest całkowicie odmienny. Renta rodzinna jest to specjalne świadczenie pomocy społecznej, do którego nabycia nie jest konieczne posiadanie okresu składkowego i nieskładkowego. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej przysługuje ona osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
1) przed ukończeniem 18. roku życia;
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej ‒ przed ukończeniem 25. roku życia;
3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Nie można uznać, że renta socjalna to specjalny rodzaj renty z tytułu niezdolności do pracy. A to ma swoje konsekwencje dla oceny prawa do renty rodzinnej. Jak zauważył sąd w cytowanym wyżej wyroku, renta rodzinna jest świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej. Dlatego w pierwszej kolejności należy ocenić, czy zmarły spełniał przesłanki do nabycia emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli nie spełniał, oznacza to także brak uprawnień członka rodziny tej osoby do renty rodzinnej po zmarłym. Prawo do renty rodzinnej nie przysługuje dziecku osoby zmarłej, która w chwili śmierci nie była uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy ani nie spełniała warunków do przyznania tego świadczenia.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 8 grudnia 2022 r., autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR