Spadkobierca odlicza od podstawy opodatkowania tylko zachowek, który wypłacił. Samo roszczenie o wypłatę nie jest jeszcze długiem ani ciężarem w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn – czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.

Podatniczka owdowiała w 2004 r. Postanowienie sądu rejonowego stwierdzające nabycie spadku uprawomocniło się dopiero w 2016 r. Dopiero zatem w 2016 r. powstał obowiązek podatkowy z tytułu nabycia spadku.

Wdowa liczyła na obowiązujące już wtedy zwolnienie z podatku przewidziane dla członków najbliższej rodziny (art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn). Fiskus był jednak innego zdania. Uważał, że należy zastosować prawo obowiązujące w chwili otwarcia spadku, czyli w dniu śmierci spadkodawcy. Ówczesne przepisy nie przewidywały jeszcze zwolnienia, zostało ono wprowadzone do art. 4a ustawy dopiero później.

Tego samego zdania był WSA w Warszawie. Zgodził się natomiast z podatniczką, że urząd skarbowy źle obliczył podstawę opodatkowania, ponieważ nie wziął pod uwagę niewypłaconego zachowku, do którego uprawnieni mają prawo na podstawie art. 991 kodeksu cywilnego.

WSA uznał, że niewypłacony zachowek (roszczenie) jest długiem spadkowym na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, a zapłacony zachowek – na podstawie art. 7 ust. 3 tej ustawy. W obu przypadkach pomniejsza on podstawę opodatkowania – orzekł sąd.

Nie zgodził się z tym sąd kasacyjny. Stwierdził, że w tym wypadku należy stosować art. 7 ust. 3 ustawy, a ten nie pozwala odliczyć niewypłaconego zachowku. Zachowek jest bowiem prawem, a nie obowiązkiem osób do niego uprawnionych.

W tej sprawie – jak zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny – nie wiadomo było jeszcze, czy uprawnieni do zachowku wystąpili już ze swoim roszczeniem o wypłatę oraz do której kategorii spośród wymienionych w art. 991 par. 1 k.c. należą. Nie wiadomo więc nawet, jaka byłaby wartość zachowku (zachowków). Zgodnie bowiem z art. 999 par. 1 k.c. zachowek wynosi:

● dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który przypadałby przy dziedziczeniu ustawowym – jeżeli uprawnionymi do zachowku są trwale niezdolni do pracy zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, albo jeżeli zstępny jest małoletni,

● połowę wartości tego udziału (zachowek) – w pozostałych wypadkach.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 8 grudnia 2022 r., autor: Katarzyna Jędrzejewska, oprac.: GR