Prowadzę działalność gospodarczą. Starosta wydał właśnie decyzję o ustaleniu odszkodowania 3 tys. zł za przejęcie z mocy prawa na własność gminy (na podstawie decyzji starosty o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej) działki, która była moją własnością. Odszkodowanie ma wypłacić wójt gminy. Jednak mnie nie interesuje odszkodowanie. Czy mogę jeszcze podważyć wywłaszczenie oraz ustalony przebieg drogi gminnej? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – kwestią sporną, jak wynika z pytania, jest nie tyle samo odszkodowanie, ile skutki prawe decyzji starosty o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. W następstwie tej decyzji działka czytelnika stała się własnością gminy.
Z art. 11a ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wynika, że:
● wojewoda – w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo
● starosta wykonujący zadania zlecone z zakresu administracji rządowej – w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych
– wydaje decyzję o ZRID na wniosek właściwego zarządcy drogi.
Wspomniana decyzja, zgodnie z art. 11f ust. 1 pkt 6 u.s.z.p.r., zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego (JST). Z dniem, w którym decyzja o ZRID stała się ostateczna, nieruchomości te przechodzą z mocy prawa na własność:
● Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
● odpowiednich JST w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych.
Jak wynika z powyższych przepisów, czym innym jest wydanie w trybie wspomnianej ustawy decyzji w sprawie realizacji inwestycji drogowej, a czym innym wydanie decyzji o odszkodowaniu za przejęcie przez JST nieruchomości w celu realizacji tej inwestycji.
Warto zwrócić uwagę na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 14 lutego 2024 r. (sygn. akt II SA/Bd 1016/23). Sąd oceniał leganość decyzji organów (starosty, wojewody jako II instancji) w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość przejętą pod drogę publiczną. WSA zwrócił uwagę, że zgodnie z art. 128 ust. 1 usta- wy o gospodarce nieruchomościami wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości tych praw. Co więcej, z art. 129 ust. 5 pkt 3 tej u.g.n. wynika, że starosta wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, gdy nastąpiło pozbawienie właściciela nieruchomości praw do niej bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.
Sąd przypomniał również, że uprzednio, w rozpatrywanej sprawie, starosta wydał decyzję w sprawie ZRID, czyli na rozbudowę z przebudową drogi gminnej. Jedną z nieruchomości, która z mocy prawa stała się własnością gminy, należała do osoby fizycznej. Decyzja, o której mowa wyżej, została wydana na podstawie art. 11a ust. 1 u.s.z.p.r. W opinii WSA zaszły więc okoliczności, które obligowały organ aby wydał decyzję o ustaleniu odszkodowania za nieruchomość przejętą pod drogę publiczną. Obowiązek ten jest niezależny od woli strony, czyli właściciela wywłaszczonej nieruchomości ‒ wynika bowiem z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa o charakterze obligatoryjnym. Jednocześnie sąd ustalił, że operat szacunkowy sporządzony na potrzeby toczącego się postępowania administracyjnego nie zawierał niejasności i wątpliwości, które budziłyby zastrzeżenia co do prawidłowości oceny dokonanej przez biegłego.
Co ważne, WSA podkreślił również, że wspomniana decyzja o ZRID jest ostateczna, w sposób wiążący kształtuje m.in. kwestię projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego. Co więcej, na etapie ustalania wysokości odszkodowania skarżący nie może kwestionować decyzji o ZRID co do zasadności samego wywłaszczenia czy też odległości planowanej drogi od jego nieruchomości.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 18 czerwca 2024 r., autor: Marcin Nagórek, oprac.: GR