Zachorowałem na nieuleczalną chorobę. ZUS przyznał mi rentę tylko na pięć lat. Chcę się odwołać, żeby otrzymać rentę stałą i nie stawać przed lekarzem orzecznikiem co kilka lat. Dlaczego ZUS przyznał mi rentę na czas określony, skoro mój stan zdrowia nie może się poprawić? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.

Jak odpowiada ekspertka współpracująca z DGP – przyznawanie renty z tytułu niezdolności do pracy osobom nieuleczalnie chorym lub po uszkodzeniach ciała (np. amputacjach) budzi niezmiennie emocje i wątpliwości. Przepisy emerytalne nie są bowiem precyzyjne, a wiele kwestii rozstrzyga dopiero orzecznictwo.

Zgodnie z art. 59 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osobie, która spełniła warunki do przyznania renty, przysługuje renta stała ‒ jeżeli niezdolność do pracy jest trwała, albo renta okresowa ‒ jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa. Z kolei niezdolność do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej oznacza, że dana osoba całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lipca 2018 r., sygn. akt I UK 179/17, wyjaśnił, co w świetle tych przepisów oznacza „renta stała”. SN zwrócił uwagę, że niezdolność do pracy jako przesłanka prawa do świadczeń jest ściśle związana ze zdrowiem ubezpieczonego oraz z rokowaniem co do odzyskania przez niego zdolności do pracy zarobkowej. Jest stanem, który może ulegać zmianom, w związku z czym określenie „trwała niezdolność do pracy” i „renta stała” są pojęciami prawnymi, które mają inne znaczenie niż w języku potocznym. Renta stała w rozumieniu art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej odnosi się do trwałości niezdolności do pracy, a nie do trwałości prawa do renty. Jak podkreślił SN, niezdolność do pracy co do zasady orzeka się na okres nie dłuższy niż pięć lat, z zastrzeżeniem, że może być orzeczona na okres dłuższy, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Orzeczenie o niezdolności do pracy na okres dłuższy niż pięć lat nie jest także orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność na zawsze, lecz tylko prognozą, zgodną ze stanem wiedzy medycznej, i według której wcześniej nie zajdą zmiany stanu zdrowia badanego uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 8 sierpnia 2024 r., autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR