Emeryt może się ubiegać o podwyższenie swojego świadczenia. Zyska nie tylko wtedy, gdy pracował po nabyciu uprawnień emerytalnych, ale także wówczas, gdy dostarczy do ZUS nowe dokumenty potwierdzające staż lub zarobki. Na więcej pieniędzy może też czasami liczyć w razie przejścia z renty na emeryturę lub uzyskania nowej emerytury – czytamy w Dzienniku Gazecie Prawnej.
1. Poszukaj dokumentów potwierdzających staż pracy lub osiągane zarobki
Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., a także niektórzy urodzeni w latach 1949 – 1968 mają prawo do tzw. starej emerytury. Jej wysokość zależy m.in. od długości stażu ubezpieczeniowego. Na ten staż składają się udowodnione okresy składkowe (np. zatrudnienia na podstawie umowy o pracę) i nieskładkowe (np. pobierania zasiłków chorobowych). ZUS uwzględnia okresy nieskładkowe w wymiarze nie wyższym niż 1/3 okresów składkowych.
Występując o emeryturę, należy dostarczyć do ZUS wszelkie dokumenty potwierdzające przebyty staż: świadectwa pracy, zaświadczenia, legitymacje ubezpieczeniowe. Powinien to zrobić jak najszybciej. ZUS ustala bowiem na nowo wysokość emerytury z uwzględnieniem doliczanych okresów – od miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie.
Warto wnioskować o doliczenie każdego, nawet najkrótszego okresu. Wprawdzie przy ustalaniu stażu w celu obliczenia emerytury ZUS uwzględnia tylko pełne lata i miesiące, ale emeryt mógł wcześniej udowodnić pojedyncze dni, które nie zostały doliczone. Uwzględnienie kolejnych może sprawić, że uzbiera się cały miesiąc. Wówczas ZUS doliczy ten miesiąc do stażu wpływającego na wysokość świadczenia.
2. Wystąp o przeliczenie tzw. pustych okresów od najniższej pensji
Niekiedy osoby występujące o emeryturę musiały wskazać do ustalenia podstawy jej wymiaru lata, w których wprawdzie pozostawały w stosunku pracy, podlegały ubezpieczeniu społecznemu, uzyskiwały wynagrodzenia, ale nie mogły przedstawić dokumentów poświadczających ich wysokość, np. z powodu likwidacji pracodawcy. Wówczas ZUS, obliczając świadczenie, przyjmował za te lata przychód zerowy.
Teraz emeryt może wystąpić do ZUS o uwzględnienie, że w tych latach osiągał wynagrodzenie minimalne, a nie zerowe. ZUS przyjmuje kwotę minimalnego wynagrodzenia za lata, za które pracownik nie może udowodnić zarobków proporcjonalnie do okresu podlegania w tym czasie ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy oraz pozostawania w zatrudnieniu faktycznie nie pracowały, bo pobierały wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, zasiłek chorobowy, macierzyński, opiekuńczy lub świadczenie rehabilitacyjne. ZUS przyjmuje, że w okresie otrzymywania tych świadczeń pracownik osiągał minimalną płacę wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że np. osoba zatrudniona przez 6 miesięcy w danym roku może liczyć na przyjęcie do podstawy wymiaru emerytury minimalnej płacy wyłącznie za te miesiące. Z kolei jeśli pracownik był zatrudniony na pół etatu, ZUS może przyjąć tylko połowę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w okresie, gdy był on zatrudniony.
3. Sprawdź złożone zaświadczenia o zarobkach
ZUS oblicza podstawę wymiaru emerytury, uwzględniając zarobki osiągane we wskazanych do jej ustalenia latach. Występujący o emeryturę musi dostarczyć do ZUS odpowiednie dokumenty potwierdzające ich wypłatę w poszczególnych latach. Najczęściej są to zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez płatnika składek na formularzu ZUS Rp-7. Zdarza się, że wystawiając ten dokument, pracodawca omyłkowo nie uwzględnił jakiegoś składnika wynagrodzenia. Poza tym już po jego wystawieniu mógł on wypłacić pracownikowi nagrodę czy premię za okres objęty tym dokumentem. W związku z tym, że przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury poszczególne składniki przychodu zalicza się do tego okresu, za które zostały wypłacone, mogą one zostać uwzględnione w podstawie wymiaru świadczenia nawet wtedy, gdy ich wypłata nastąpiła w późniejszym okresie. W obu przedstawionych sytuacjach emeryt może zgłosić wniosek o doliczenie składnika wynagrodzenia i przeliczenie wysokości świadczenia. Musi w tym celu przedłożyć nowe zaświadczenie ZUS Rp-7 wystawione przez pracodawcę. ZUS ustali na nowo emeryturę z uwzględnieniem dotychczasowej kwoty bazowej.
4. Dorabiaj do przyznanego przez ZUS świadczenia emerytalnego
Praca po nabyciu uprawnień emerytalnych jest korzystna z dwóch powodów. Przede wszystkim emeryt osiąga dodatkowe przychody, a także ma szansę na wyższe świadczenie w przyszłości.
Taka praca (jeśli w czasie jej wykonywania były opłacane składki) może zwiększyć staż ubezpieczeniowy uwzględniany przy ustaleniu wysokości świadczenia. Zatem osoba, która pracuje po przyznaniu emerytury, może złożyć wniosek o doliczenie nowych okresów składkowych lub nieskładkowych przebytych po ustaleniu uprawnień. ZUS uwzględni taki wniosek, jeśli zostanie on zgłoszony po zakończeniu kwartału kalendarzowego, a więc nie wcześniej niż w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku danego roku. Jedynie w przypadku, gdy ubezpieczenie już ustało, wniosek o doliczenie okresów może być zgłoszony w każdym czasie.
Emeryt może liczyć na przeliczenie podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej na ogół tylko wtedy, gdy zarobki, które uzyskał po przyznaniu świadczenia, były wyższe od tych, które przy dokonywaniu tego przeliczenia wypadną z podstawy wymiaru.
5. Ubiegaj się o drugą emeryturę i wybierz tę, która będzie wyższa
Osoba uprawniona do wcześniejszej emerytury może się ubiegać o emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Może ona także wystąpić do ZUS o przyznanie innej wcześniejszej emerytury (na innej podstawie prawnej).
W razie przyznania drugiego świadczenia ZUS wypłaca jedno z nich – korzystniejsze lub wybrane przez osobę uprawnioną. Nowo przyznane świadczenie może być wyższe od poprzedniego szczególnie wtedy, gdy emeryt pracował przez co najmniej 30 miesięcy po przyznaniu dotychczasowej emerytury.
6. Pracuj na nowej emeryturze i wystąp o doliczenie składek do kapitału
Zupełnie inne zasady przeliczenia świadczenia przewidziane zostały dla osób, które nabywają uprawnienia do tzw. nowej emerytury. Jej wysokość zależy od kapitału początkowego (ustalonego za okres do 31 grudnia 1998 r.) oraz kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne zgromadzonych od 1 stycznia 1999 r.
Osoby uprawnione do nowej emerytury, które po dniu jej przyznania podjęły zatrudnienie i podlegały ubezpieczeniom, mogą się ubiegać o uwzględnienie w wysokości świadczenia składek zewidencjonowanych na własnym koncie w ZUS (od miesiąca, od którego została podjęta jego wypłata, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne jego ustalenie). Pierwszy wniosek o doliczenie nowych składek emerytalnych można zgłosić po upływie roku kalendarzowego, w którym ZUS przyznał emeryturę, a każdy następny – po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym nastąpiło poprzednie ustalenie wysokości świadczenia.
7. Złóż wniosek o emeryturę mimo prawa do renty wypadkowej
Osoby uprawnione do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej albo z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy, który miał miejsce przed 1 stycznia 2003 r., mogą oprócz renty pobierać emeryturę. Nie mogą jednak otrzymywać pełnych świadczeń, tylko emeryturę powiększoną o połowę renty albo rentę powiększoną o połowę emerytury. Należy jednak zaznaczyć, że możliwość pobierania półtorakrotnego świadczenia nie dotyczy osób osiągających jakikolwiek przychód z działalności zarobkowej powodującej zawieszenie albo zmniejszenie świadczeń. Takie osoby mogą pobierać tylko jedno z wymienionych świadczeń.
8. Wybierz najkorzystniejszy wariant obliczenia emerytury przyznanej po rencie
Osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego przechodzą na emeryturę. Gdy ukończą ten wiek, a nie zgłoszą wniosku o to świadczenie, ZUS da im emeryturę z urzędu.
Można zyskać na przejściu z renty na starą emeryturę, szczególnie, gdy po przyznaniu tego pierwszego świadczenia uprawniony pozostawał w zatrudnieniu. W tej sytuacji może wskazać do ustalenia wysokości emerytury również nowe zarobki i liczyć na to, że całe świadczenie zostanie ustalone od nowej kwoty bazowej.
9. Wystąp do ZUS o ponowne obliczenie kapitału początkowego
Kapitał początkowy jest bardzo istotnym składnikiem nowej emerytury. Po zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS obowiązującej od 23 września 2011 r. ZUS obliczy go nawet z okresu krótszego niż 6 miesięcy i 1 dzień. Osoby, którym ZUS wcześniej odmówił obliczenia kapitału z powodu krótkiego stażu, mogą jeszcze raz zgłosić wniosek o jego ustalenie.
Natomiast mający już ustalony kapitał początkowy mogą w każdym czasie ubiegać się o jego przeliczenie.
10. Przepracuj 30 miesięcy, jeśli od 1 października ZUS zawiesi ci emeryturę
Dorabiający emeryci, którzy przeszli na to świadczenie bez rozwiązywania stosunku pracy, muszą wybrać pomiędzy kontynuowaniem zatrudnienia a pobieraniem świadczenia. Jeśli do końca września nie zwolnią się z pracy, ZUS zawiesi im wypłatę emerytury od 1 października. Na takim zawieszeniu mogą jednak w przyszłości zyskać.
Osoby, którym ZUS zawiesi od 1 października 2011 r. emeryturę z powodu kontynuowania stosunku pracy, po przepracowaniu 30 miesięcy i ustaniu ubezpieczenia będą mogły złożyć wniosek o ponowne obliczenie jej wysokości.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 27 września 2011 r.