Kto odliczy VAT od importu?

Rzeczpospolita (2011-10-08), autor: Paweł Łabno , oprac.: GR

paź 8, 2011

Wielu przedsiębiorców sprowadzających towary spoza Unii Europejskiej dopełnia związanych z tym formalności przez agencję celną jako przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego. Czy w tym ostatnim wypadku firmy mają prawo do odliczenia podatku naliczonego? – pyta czytelnik Rzeczpospolitej.

Z przedstawicielem bezpośrednim nie ma kłopotów. Działa on w imieniu polskiego przedsiębiorcy i na jego rzecz. W konsekwencji wszystkie dokumenty wystawione są na przedsiębiorcę i posiada on prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z otrzymanych dokumentów celnych. Wątpliwości powstają przy przedstawicielstwie pośrednim. Przedstawiciel pośredni działa bowiem we własnym imieniu, a w konsekwencji dokumenty celne wystawione są na niego. Czy również w takim wypadku nabywca towaru jest uprawniony do odliczenia VAT, a może prawo to przysługuje agencji.
Należy zatem ustalić zakres przedstawicielstwa pośredniego agencji celnej, z której usług korzystają polscy podatnicy.

Stosownie do art. 5 ust. 4 w.k.c. przedstawiciel musi zgłosić fakt wykonywania działalności na rzecz osoby reprezentowanej, sprecyzować, czy jest to przedstawicielstwo pośrednie czy bezpośrednie oraz być umocowany do reprezentowania.

W myśl art. 201 ust. 2-3 w.k.c. dług celny powstaje w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego. Zasadniczo za dłużnika uznaje się zgłaszającego, jednak w przypadku przedstawicielstwa pośredniego dłużnikiem jest również osoba, na rzecz której składane jest zgłoszenie celne. Jeżeli w odniesieniu do tego samego długu celnego występuje kilku dłużników, są oni solidarnie zobowiązani do pokrycia tego długu (art- 213 w.k.c).
W świetle powyższych regulacji zasadne jest twierdzenie, że w przypadku importu towarów dokonywanego poprzez przedstawiciela pośredniego obowiązek uiszczenia cła ciąży zarówno na przedstawicielu, jak i jego zleceniodawcy. To oznacza, że można przypisać status podatnika VAT obu podmiotom. Potwierdza to wyrok NSA z 6 maja 2009 (I FSK 233/08).

Ponadto warto zwrócić uwagę, że w myśl art. 76 ustawy z 19 marca 2004 Prawo celne czynności dokonane przez przedstawiciela w granicach upoważnienia pociągają za sobą skutki bezpośrednio dla osoby, która go ustanowiła. W konsekwencji można stwierdzić, że przedstawiciel pośredni jest de facto pełnomocnikiem importera, na rzecz którego świadczy on usługę w postaci wypełnienia formalności celnych. Pogląd ten został zaaprobowany w orzecznictwie sądowym.

S
koro więc podatnikiem z tytułu importu towarów jest polski przedsiębiorca, który nabył towary od kontrahenta spoza UE, należy uznać, że to on jest podatnikiem, o którym mowa w art. 86 ustawy o VAT, a więc uprawnionym do odliczenia podatku naliczonego. Takie stanowisko uzasadnia to, że przedsiębiorca:

– nabywa prawo do rozporządzania importowanymi towarami jak właściciel, w związku z czym to on, a nie agencja celna wykorzysta je do wykonywania czynności opodatkowanych;

– ponosi ciężar ekonomiczny VAT należnego z tytułu importu towarów, w związku z czym upatrywanie prawa do odliczenia po stronie agencji celnej naruszałoby zasadę neutralności VAT.

Więcej w Rzeczpospolitej z 7 października 2011 r.