Za błędne rozstrzygnięcia organów podatkowych należy się odszkodowanie

Odszkodowanie obejmuje nie tylko rzeczywiste straty, ale też korzyści utracone wskutek wydania takiej decyzji.

Gdy chodzi o szkody wyrządzone decyzjami ostatecznymi, prawną podstawą żądania rekompensaty są od i stycznia 2007 r. wyłącznie przepisy kodeksu cywilnego. Z tym dniem przestały obowiązywać art. 260 – 261 ordynacji podatkowej (dalej op), odrębnie normujące kwestię odszkodowania za szkody wyrządzone błędnymi ostatecznymi decyzjami podatkowymi.

W nowym art. 260 op, który wszedł w życie 1 stycznia, zapisano: Do odpowiedzialności odszkodowawczej stosuje się przepisy prawa cywilnego". Te przepisy to art. 417. art. 417') i art. 417* k.c.

Wyłącznie one są też prawną podstawą żądania rekompensaty za szkody wyrządzone podatnikom przez przedstawicieli fiskusa wskutek decyzji wydanych przed 1 stycznia 2007 r.

Dla kogo odszkodowanie

O odszkodowanie na podstawie wskazanych przepisów Jcc. mogą ubiegać się wszyscy dotknięci skutkami błędnych decyzji podatkowych. Chodzi o podatników, płatników, a także osoby trzecie odpowiadające w niektórych sytuacjach za cudze podatki (np. małżonek, członek rodziny podatnika), a także ich następców prawnych (spadkobiercy, firmy powstałe z przekształcenia).

Pozwanym w sprawach wytoczonych na podstawie wymienionych przepisów k.c. jest Skarb Państwa, ale jego reprezentantem w sprawach o szkody wyrządzone decyzją podatkową będzie odpowiedni organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej. Od powołania do życia Prokuratorii Generalnej to ona niejednokrotnie reprezentuje Skarb Państwa w takich sprawach, zwłaszcza gdy trafiają one na wokandę Sądu Najwyższego.

Jednak jeśli błędna decyzja dotyczy tzw. podatków samorządowych, odpowiedzialność za jej skutki ponosi odpowiednia gmina. Organem podatkowym jest bowiem w sprawach tych podatków wójt, burmistrz, prezydent.

Z roszczeniami bezpośrednio do sądu

Według art. 261 op obowiązującego do końca 2006 r. poszkodowany decyzją ostateczną, następnie uchyloną w wyniku wznowienia postępowania lub uznaną za nieważną, nie mógł zwrócić się o odszkodowanie bezpośrednio do sądu cywilnego. Musiał wystąpić o rekompensatę do organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. Dopiero w razie odmowy jego wypłaty albo przyznania go w wysokości niższej zainteresowany mógł wystąpić o jego wypłatę do sądu cywilnego. Miał na to 30 dni, licząc od dnia doręczenia mu decyzji. Jako odmowę wypłaty traktowało się także niewydanie decyzji w sprawie odszkodowania w terminie dwóch miesięcy od dnia wystąpienia o nie.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez fiskusa przedawnia się po trzech latach od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się 0 szkodzie, ale w każdym przypadku po dziesięciu łatach od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę

Teraz sprawę taką wnosi się bezpośrednio do sądu cywilnego i od początku toczy sie, ona według reguł kodeksu postępowania cywilnego.

W razie wyroku, który poszkodowanego nie satysfakcjonuje, może on wnieść apelację, a jeśli wysokość dochodzonego odszkodowania to uzasadnia (wartość zaskarżenia wynosi co najmniej 50 tys. zł) – także kasację do Sądu Najwyższego.

Stare sprawy według nowych zasad

Co więcej, w myśl art. 5 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 127, poz. 1590), która przyniosła te innowacje, sprawy o odszkodowania wszczęte i niezakończone do 1 stycznia 2007 r. musiały być umorzone. Poszkodowani mogą wystąpić o odszkodowanie do sądu cywilnego do czasu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych. Do okresu przedawnienia nie wylicza się czasu trwania postępowania o odszkodowanie, toczącego się przed izbą skarbową czy urzędem kontroli skarbowej.

Przedawnienie najpóźniej po dziesięciu latach

Według art. 261 § 6 op obowiązującego do końca 2006 r. na wystąpienie z żądaniem odszkodowania poszkodowany miał trzy lata, licząc od dnia doręczenia mu decyzji dyskwalifikującej kwestionowaną decyzję. Po upływie tego terminu jego roszczenie się przedawniało.

Teraz poszkodowani mogą mieć więcej czasu na dochodzenie takiej rekompensaty. Wskazany przepis został uchylony i obowiązuje w tym zakresie art. 442 k.c, odnoszący się do przedawnienia roszczeń z czynów niedozwolonych.

Ustanawia on ogólną regułę, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej takim czynem przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się w ciągu dziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Takim zdarzeniem jest niewątpliwie wydanie decyzji podatkowej wyrządzającej szkodę. Dotyczy to zarówno szkód wyrządzonych decyzjami ostatecznymi, jak decyzjami nie-ostatecznymi, które zostały potem skorygowane.

Więcej Rzeczpospolita.