Jeśli Polak, który pracuje w innym kraju Unii Europejskiej niż Polska, zachoruje albo urodzi dziecko, to otrzyma odpowiednie kwoty świadczeń – oczywiście według obowiązujących tam stawek.

Świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa są objęte w Unii zasadą koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Choroba lub macierzyństwo

Jednak nie w każdej sytuacji możemy otrzymać świadczenie. W zależności od przepisów, jakie istnieją w danym kraju Unii, prawo do takich świadczeń może być uzależnione od tego, jak długo dana osoba pracuje (czyli od tego, czy jest ubezpieczona) lub od tego, czy mieszka na terytorium państwa, w którym ubiega się o pieniądze. Jeśli więc Polak chce korzystać z tego typu świadczeń, powinien sprawdzić, czy w kraju, w którym zamierza zarobkować, liczy się staż pracy czy pobyt. Warto także pamiętać o zasadzie sumowania obowiązującej w Unii. Dzięki niej możliwe jest przyznanie świadczeń, nawet jeśli Polak ma w danym państwie za krótki staż pracy lub pobytu.

Polak może starać się o wspomniane świadczenia w swoim kraju.

Wówczas do okresu ubezpieczenia wymaganego do nabycia prawa do zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego zalicza się okresy ubezpieczenia w innych krajach (przerwa w ubezpieczeniu nie może przekraczać 30 dni; może być dłuższa tylko wtedy, gdy była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub służbą wojskową). Jeśli Polak był zatrudniony za granicą albo prowadził działalność na własny rachunek, musi mieć zaświadczenie potwierdzające okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania w innym państwie. Jest to druk E104, dostępny w oddziałach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

O wspomniane świadczenia Polak może się starać także za granicą.

W tym przypadku również obowiązuje zasada sumowania. Aby można było ją zastosować, Polak na formularzu E 104 musi przedstawić instytucji (która w kraju jego zatrudnienia przyznaje i wypłaca świadczenia) okresy ubezpieczenia z Polski. Jeśli Polak pracuje w innym kraju Wspólnoty sezonowo i stara się o wspomniane świadczenia, oprócz E104 musi przedłożyć umowę o pracę poświadczoną przez urzędy zatrudnienia krajów, w których wcześniej pracował.

Zasiłek na dziecko

Polacy pracujący UE, choćby sezonowo, ale legalnie, mogą starać się o unijny zasiłek rodzinny. Nie ma przy tym znaczenia, czy ich rodzina mieszka razem z nimi, czy przebywa w Polsce.

Mimo że w Unii jest jedna zasada dotycząca przyznawania takich świadczeń (zasada koordynacji świadczeń), każdy kraj ma własną politykę dotyczącą ich wypłacania. W niektórych państwach do nabycia uprawnień do świadczeń wystarczy, że dana osoba zacznie w nich pracować. W innych wymagany jest odpowiedni staż pracy ubezpieczenia lub zamieszkania. Trzeba też sprawdzić, czy prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje od pierwszego dnia pracy, czy od złożenia odpowiedniego wniosku.

Warto też dodać, że Polak, który pracował w Polsce przed zatrudnieniem w innym kraju UE, może zsumować okresy pracy. Musi jednak je poświadczyć na formularzu E-405.

Informacji o procedurze ubiegania się o unijne świadczenie udzielają regionalne ośrodki pomocy społecznej. Można także zapytać zagranicznego pracodawcę, czynie pomoże w uzyskaniu zasiłków rodzinnych. Ten bowiem może zająć się sprawą osobiście albo wskazać odpowiednią instytucję w kraju zatrudnienia.

Europejska emerytura

Osoby . pracujące legalnie w krajach Unii w trakcie pracy nabywają także prawo do unijnej emerytury. Świadczenie to otrzymają jednak pod warunkiem, że udowodnią staż pracy w danym kraju członkowskim. O udokumentowanie muszą zadbać jeszcze w trakcie zatrudnienia na terenie Unii. Dlatego trzeba pamiętać, by zbierać wszystkie zaświadczenia o pracy i wysokości zarobków w danym kraju członkowskim.

Fundamentalne znaczenie dla ustalania prawa do emerytury i renty ma zasada sumowania okresów ubezpieczenia. Oznacza ona, że będąc obywatelem Polski, można mieszkać i pracować lub prowadzić działalność na własny rachunek w każdym innym państwie członkowskim UE, a prawo wspólnotowe gwarantuje przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych możliwość zsumowania wszystkich okresów ubezpieczenia przebytych w państwach Wspólnoty.

W przypadku gdy przepisy państwa członkowskiego (które będzie wypłacało wspomniane świadczenia) wymagają posiadania określonego okresu ubezpieczenia, a zainteresowany nie przepracował w tym państwie wymaganego okresu, instytucja właściwa tego państwa, ustalając prawo do świadczeń, uwzględni – gdy jest to konieczne – okresy ubezpieczenia przebyte w innych krajach UE, tak jakby były to okresy przebyte w tym kraju.

Nawet jeśli Polak, który nabył prawo do świadczeń emerytalno-rentowych nie mieszka na terytorium państwa, w którym uzyskał prawo do takich świadczeń, zostaną mu one wypłacone.

Jeżeli emeryt lub rencista ma prawo wyłącznie do polskiego świadczenia, ale mieszka na stałe na terenie jednego z państw Wspólnoty lub przeniesie się tam po przyznaniu emerytury lub renty, to skorzysta z uregulowań unijnych pozwalających na wypłatę świadczenia w tym kraju, w którym zamieszka.

Warto pamiętać, że przepisy wspólnotowe umożliwiają obliczenie emerytury w kraju, w którym Polak był zatrudniony co najmniej rok.

Gdy okres ubezpieczenia w jednym kraju Unii jest za krótki, by państwo to wypłacało świadczenie, wówczas staż pracy w nim zostanie dodany do uzyskanego w Polsce.

Więcej Gazeta Prawna.