Dla pracownika opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne jest obowiązkowe. W czasie zatrudnienia wypłacane są mu często należności innego rodzaju niż wynagrodzenia, np. nagrody, odprawy czy ryczałty. Ważne jest wówczas poprawne ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany u pracodawcy z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Za przychód uważa się wypłaty pieniężne, świadczenia w naturze, ekwiwalenty. Najbardziej powszechne to wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, dodatki, nagrody, premie, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop. Do przychodu pracownika wliczamy również świadczenia pieniężne ponoszone przez pracownika, niezależnie, czy są one nieodpłatne czy tylko częściowo płatne.

Nie cały przychód

Jednak nie wszystko należy ujmować w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i emerytalne. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. zawiera katalog składników przychodu, który nie stanowi podstawy do oskładkowania. Przy ustalaniu obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym ZUS kieruje się zasadą, że to, co nie podlega wyłączeniu w niniejszym rozporządzeniu, stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Nagroda jubileuszowa

Do podstawy wymiaru składek nie wchodzi nagroda jubileuszowa, która jest wypłacana nie częściej niż raz na pięć lat. Należy pamiętać ó ograniczeniu czasowym, ponieważ nagrody wypłacone częściej niż co pięć lat będą stanowić podstawę wymiaru składki. Od tej reguły istnieją wyjątki, a mianowicie:

gdy pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w okresie krótszym niż pięć lat od poprzedniej nagrody z powodu przedstawienia w międzyczasie dokumentów potwierdzających zatrudnienie, które wcześniej nie było uwzględnione przy ustalaniu prawa do nagrody.

jeżeli pracownik, któremu do nabycia prawa do nagrody z tytułu upływu kolejnych pięciu lat brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, a rozwiązanie stosunku

. pracy spowodowane jest przejściem pracownika na emeryturę lub rentę, otrzymał nagrodę jubileuszową w dniu rozwiązania stosunku pracy.

jeżeli nagroda została wypłacona częściej niż co pięć lat w wyniku zmiany wewnętrznych przepisów regulujących zasady ustalania prawa do nagrody. Jednak przepisy te, zarówno nowe, jak i stare, muszą przyznawać nagrody nie częściej niż co pięć lat oraz pracodawca, zmieniając przepisy, nie działał w celu ominięcia prawa.

Przy nagrodach jubileuszowych należy pamiętać, że do podstawy składek nie wchodzą rekompensaty lub odszkodowania wypłacone w związku z likwidacją w zakładzie pracy nagród jubileuszowych.

Odprawa emerytalna

Odprawa emerytalna lub rentowa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia, wypłacona na podstawie art. 921 par. 1 k.p. pracownikowi, który spełnia warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, nie stanowi podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia społeczne. Jeżeli pracownikowi przysługuje wyższa odprawa od jednomiesięcznej pensji, to cała nie wchodzi do podstawy oskładkowania.

Wypłacane odszkodowania

Świadczenia wypłacone pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę lub wypowiedzenie naruszające przepisy dotyczące wypowiadania umów o pracę), a także od wszelkich odszkodowań, odpraw i rekompensat, które otrzymują pracownicy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, nie stanowią podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne. Wyłączenie to dotyczy również sytuacji przewidzianej w art. 45 k.p, a mianowicie w przypadku orzeczenia przez sąd pracy o odszkodowaniu, nie odprowadza się od niego składek.

Świadczenia BHP

Z podstawy wymiaru składek wyłączone są świadczenia rzeczowe wynikające z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami BHP i ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego. Do świadczeń tych zaliczamy również bony, talony i kupony lub inne dowody uprawniające do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków i artykułów . spożywczych. Takie rozwiązanie stosuje się, gdy pracodawca, mimo obowiązku zapewnienia posiłków i napojów, z różnych względów nie może ich wydać. Należy jednak pamiętać, że nie chodzi tu o bony towarowe na zakupy artykułów spożywczych np. w hipermarketach.

Więcej Gazeta Prawna.