Na urlopie rodzicielskim można godzić rolę matki z potrzebami zarobkowymi. Ma to jednak odpowiednie przełożenie na rozliczenia z ZUS – czytamy w Rzeczpospolitej.

Nasza pracownica do 14 marca była ma urlopie macierzyńskim. Od następnego dnia przebywa na wychowawczym. Pięć dni po jego rozpoczęciu poinformowała, że od 20 marca jest wspólnikiem w spółce jawnej. Jak wykazać ją w dokumentach rozliczeniowych za marzec. I czy możemy ją wezwać do pracy, skoro nie opiekuje się dzieckiem – pyta czytelniczka Rzeczpospolitej.

Aby odpowiedzieć na pytanie dotyczące możliwości odwołania pracownicy z urlopu wychowawczego, trzeba ustalić, jaki jest zakres jej aktywności zawodowej. Jeśli dodatkowe zajęcie nie wyłącza możliwości sprawowania przez nią osobistej opieki nad potomkiem, to pracodawca nie zmusi jej do powrotu do firmy. Gdyby jednak szef ustalił, że np. dziecko pracownicy uczęszcza do żłobka czy przedszkola, a ona w tym czasie wykonuje pracę zarobkową, to może wezwać ją z urlopu wychowawczego. Pozwala mu na to art. 186 § 2 k.p.

Do 14 marca, a więc do końca przebywania na urlopie macierzyńskim, pracownica podlegała zatem ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Pobieranie tego świadczenia stanowi tytuł do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Finansuje je budżet państwa za pośrednictwem ZUS i to niezależnie od tego, czy w tym czasie pracownik ma jeszcze inny tytuł do opłacania składek na te ubezpieczenia. Zasada ta nie ma jednak zastosowania do urlopu wychowawczego. Tutaj podjęcie pracy czy uzyskanie prawa do emerytury bądź renty eliminuje możliwość naliczania składek z tytułu przebywania na tym urlopie. Nie można więc liczyć, że budżet państwa zapłaci składki emerytalną i rentową, czy zdrowotną.

Jeśli pracownik przebywa jacy na urlopie wychowawczym spełnia warunki do tego, by budżet państwa opłacał za niego składki z tego tytułu, to zawsze rozlicza je pracodawca. W tym celu przekazuje do ZUS co miesiąc raport RCA z kodem 1211 xx Jednocześnie to na zatrudniającym spoczywa obowiązek ustalenia, czy za daną osobę składki te powinny być opłacane. Dlatego przed złożeniem pierwszego raportu RCA powinien uzyskać od pracownika pisemną informację, czy ma on inny tytuł do ubezpieczeń społecznych bądź prawo do emerytury lub renty.

Jednocześnie urlopowany pracownik, który podczas urlopu wychowawczego podejmuje pracę zarobkową, musi o tym fakcie poinformować swojego macierzystego pracodawcę w ciągu siedmiu dni od zaistnienia tego faktu. Jego powinnością jest bowiem zgłaszanie płatnikowi wszelkich zmian rzutujących na obowiązek opłacania składek, np. rozpoczęcie prowadzenia działalności, zawarcie umowy o pracę czy zlecenia.
W przypadku zbiegu tytułu do ubezpieczeń społecznych z urlopem wychowawczym zawsze ten drugi wyprze wychowawczy. Z wychowawczego nie trzeba wtedy wykazywać żadnych składek. Są one obowiązkowe wyłącznie z drugiego tytułu.

Tak się też stanie w sytuacji opisanej w pytaniu. Od momentu uzyskania tytułu do ubezpieczeń podjęcia działalności jako wspólnik spółki jawnej urlopowana mama musi płacać składki z tego tytułu. Z wychowawczego pracodawca nie będzie rozliczał żadnych składek.

Zakładając, że pracownica urodziła dziecko 29 września 2011 r. i urlop macierzyński skończył się 14 marca, a zarabiała miesięcznie po 4 tys. zł, aby ustalić podstawę wymiaru składek z wychowawczego, należy najpierw ustalić kwotę średniego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za 12 miesięcy przed rozpoczęciem urlopu. Trzeba wziąć pod uwagę wynagrodzenie od marca 2011 r. do lutego 2012 r. Przyjmując, że pracownica nie chorowała w tym okresie, a jedyną przerwą w świadczeniu pracy był okres urlopu macierzyńskiego, bierzemy pod uwagę wynagrodzenie za sześć pełnych miesięcy i wynagrodzenie za wrzesień 2011 r., bo ubezpieczona przepracowała więcej niż połowę obowiązującego ją wówczas wymiaru czasu pracy. Pomijamy okres pobierania zasiłku macierzyńskie go, czyli miesiące od października 2011 r. do lutego 2012 r.

Więcej  w Rzeczpospolitej z 22 marca 2012 r.