Urząd Zamówień Publicznych przygotował i udostępnił na swej stronie internetowej ankietę z prośbą do wszystkich zamawiających o jej wypełnienie i odesłanie na wskazany adres e-mail do 28 września. Chce sprawdzić, jaka jest wiedza o stosowaniu klauzul społecznych przy zamówieniach publicznych.

Okazuje się, że choć klauzule te nie są jeszcze powszechne, część samorządów dostrzegła już możliwości, jakie dają, i aktywnie je wykorzystuje. Zdaniem samorządowców to skuteczne narzędzie aktywizacji zawodowej osób wykluczonych. Poza tym zamówienia wykonywane przez spółdzielnie socjalne (zakładane np. przez bezdomnych czy bezrobotnych) są tańsze. I to nawet o 20 proc.

Możliwość stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych dała ustawa z 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych i niektórych innych ustaw (obowiązuje od 16 lipca 2009 r.). Wprowadziła ona do ustawy – Prawo zamówień publicznych dwie klauzule społeczne (art. 22 ust. 2 oraz art. 29 ust. 4). Stosując je, zamawiający może określić, że chce, aby zamówienie było wykonywane przez osoby bezrobotne, uzależnione od alkoholu lub narkotyków, chore psychicznie, bezdomne czy zwalniane z zakładów karnych. Może także zastrzec, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50 proc. zatrudnionych stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Inna możliwość, jaką dają przepisy, to utworzenie przez gminę (powiat czy województwo), które udziela zamówienia, spółdzielni socjalnej (na podstawie ustawy z 27 kwietnia 2006 r.; DzU nr 94, poz. 651 ze zm.). Taka gminna spółdzielnia socjalna może ubiegać się o zamówienie bez konieczności stosowania przepisów o zamówieniach publicznych.

Rozwiązanie takie dopuszcza Europejski Trybunał Sprawiedliwości. W wyroku z 23 września 2004 r. stwierdził, że jednostka samorządu terytorialnego może udzielić zamówienia bez stosowania przepisów o zamówieniach publicznych, gdy nad wykonawcą sprawuje kontrolę taką samą jak nad własnymi służbami i gdy wykonawca ten prowadzi swoją podstawową działalność na rzecz jednostki sprawującej nad nim kontrolę (sygn. C-26/03).

Więcej w Rzeczpospolitej z 25 lipca 2012 r.