Nie w każdym wypadku okres nauki w szkole wyższej ZUS uwzględni w stażu przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty. Zależy to od okresu ich odbywania i faktu ukończenia – czytamy w Rzeczpospolitej.

Od 1 stycznia 1999 r. okresami nieskładkowymi są m.in. okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem jej ukończenia, w wymiarze określonym programem studiów. Nauką w szkole wyższej jest ta odbywana na studiach zawodowych pierwszego stopnia. Jeżeli studia zawodowe uzupełniają studia magisterskie, okresem nauki jest suma trwania studiów zawodowych pierwszego stopnia i studiów magisterskich. Jeżeli osoba ukończyła studia na kilku kierunkach, uwzględnia się najkorzystniejszy, najdłuższy okres.

Sąd Najwyższy w wyroku z 3 lutego 1994 r. (II URN 55/93) orzekł, że jeżeli został spełniony warunek ukończenia nauki w szkole wyższej, okresem nieskładkowym jest okres nauki na wyższej uczelni na jednym kierunku, w wymiarze określonym w programie, bez względu na to, czy ukończenie nauki, obrona pracy dyplomowej miała miejsce w czasie trwania roku akademickiego – semestru objętego programem studiów, czy też po jego ukończeniu.

Zdaniem SN sformułowanie „w wymiarze określonym w programie studiów” ściśle wyznacza okres nieskładkowy nauki w szkole wyższej, który uwzględnia się przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń emerytalno-rentowych. Przepis ten nie pozwala zindywidualizować tego wymiaru zarówno wtedy, gdy ukończenie nauki nastąpiło po upływie okresu przewidzianego programem studiów, jak i gdy uzyskanie dyplomu nastąpiło przed upływem tego okresu. Zasady przedstawione w wyroku SN stosują wszystkie oddziały ZUS.

Podobnie jak te z wyroku SN z 9 maja 1995 r. (II URN 55/94). Do stażu emerytalnego można zaliczyć – jako okres nieskładkowy – w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 10 ustawy z 17 października 1991 r. – okres nauki w różnych szkołach wyższych, jeżeli doprowadziły do ukończenia studiów na jednym kierunku, ale w wymiarze nie dłuższym niż określony w programie ukończonych studiów. Nie ma też znaczenia tryb odbywania studiów czy status szkoły wyższej. Potwierdził to SN w wyroku z 6 stycznia 2000 r. (II UKN 279/99).

Od 1 września 2001 r. do okresów nieskładkowych, uwzględnianych do świadczeń emerytalnych i ich wysokości, dodano czas trwania: studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu oraz asystenckich studiów przygotowawczych. Jeśli więc do wniosku o emeryturę lub rentę albo o kapitał początkowy zainteresowany dołączy zaświadczenie wystawione przez jednostkę prowadzącą takie studia, okresy te uwzględnia się, ustalając prawo do świadczenia i obliczając jego wysokość, jako nieskładkowe po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Te same okresy studiów doktoranckich można wziąć pod uwagę przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury lub renty albo kapitału początkowego jako składkowe, liczone po 1,3 proc. podstawy wymiaru świadczenia.
Stanie się tak wtedy, gdy ubiegający się o emeryturę lub rentę albo o ustalenie kapitału początkowego przedstawi dokument potwierdzający opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez jednostkę prowadzącą studia. Wówczas studia doktoranckie w szkołach wyższych i innych placówkach naukowych zalicza się jako okresy składkowe po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Stacjonarne studia doktoranckie w placówkach naukowych Polskiej Akademii Nauk odbywane od czerwca 1960 r. do czerwca 1985 r. też są okresami składkowymi, jeśli osoba zainteresowana udokumentuje ich odbycie zaświadczeniem PAN. Studia doktoranckie, odbywane w innych placówkach naukowych i szkołach wyższych, przebyte przed 15 listopada 1991 r. zostaną uznane za okresy składkowe, jeśli jednostka prowadząca te studia opłaciła składki społeczne od stypendium doktoranckiego. Gdy prowadzący te studia nie może potwierdzić opłacenia składek, bo nie ma już dawnej dokumentacji płacowej, okresy studiów doktoranckich w szkołach wyższych i innych placówkach naukowych kwalifikuje się jako nieskładkowe.

Więcej w Rzeczpospolitej z 7 sierpnia 2012 r.