Z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym zawarliśmy umowę o dzieło. Na tej podstawie praca ma być wykonywana od 20 sierpnia do 7 września. Zatrudniony przebywa na urlopie do końca sierpnia. Czy od przychodu z dzieła przypadającego za wrzesień musimy pobrać i odprowadzić składki do ZUS? Czy część przychodu z tytułu wykonania umowy o dzieło w okresie urlopu bezpłatnego jest zwolniona z oskładkowania? A może składki trzeba potrącić od całego wynagrodzenia z dzieła? – pyta czytelnik Rzeczpospolitej.
Wszystkie tytuły do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostały wymienione w art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.). Co prawda umowa o dzieło nie jest tzw. samoistnym tytułem do ubezpieczeń społecznych, ale to wcale nie oznacza, że w każdym przypadku uzyskany z niej przychód nie podlega oskładkowaniu. Każdorazowo daniny na ZUS trzeba pobrać, jeśli wykonawcą dzieła jest pracownik zlecającego zadanie. Wówczas dziełobiorca ma status własnego pracownika. Jego przychody z etatu i cywilnego kontraktu dodajemy i od uzyskanej sumy naliczamy i potrącamy zarówno składki na ZUS, jak i składkę zdrowotną. Potwierdza to art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, który stanowi, że za pracownika uważa się osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Zaś art. 18 ust. 1a ww. ustawy nie pozostawia złudzeń, że od przychodu wypłacanego z umowy o dzieło istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli została ona zawarta z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego szefa.
Statusu własnego pracownika nie ma jednak pracownik, któremu pracodawca udzielił urlopu bezpłatnego. Czas takiego wolnego jest okresem przerwy w pracowniczych ubezpieczeniach. Za ten okres szef nie odprowadza żadnych składek do ZUS.
Skoro tak, to jeśli z pracownikiem zostanie zawarta umowa o dzieło, którego realizacja przypada na czas udzielonego mu urlopu bezpłatnego, to od przychodu otrzymanego z tytułu wykonywania tej umowy płatnik nie powinien opłacać składek ani na ubezpieczenia społeczne, ani zdrowotne.
Jak wskazał czytelnik „Rz”, umowa o dzieło została zawarta z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym. Wolne to ma trwać do końca sierpnia. Z pytania nie wynika jednoznacznie, czy po zakończeniu urlopu pracownik będzie pozostawał w zatrudnieniu, czy też zakończenie tego wolnego zbiegnie się z rozwiązaniem umowy o pracę. A to istotna różnica. Gdyby umowa o pracę ustała z końcem sierpnia, od wynagrodzenia należnego z racji wykonania umowy o dzieło żadne składki nie powinny być naliczone. Jeżeli natomiast podwładny od 1 września wróci do aktywności zawodowej, to przychód uzyskany przez niego z cywilnej umowy, należny za pracę we wrześniu, trzeba uwzględnić w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia i rozliczyć na ogólnych zasadach obowiązujących pracowników.
Więcej w Rzeczpospolitej z 21 sierpnia 2012 r.