Wypełnienie obowiązków rozliczeniowych przez płatnika zależy od prawidłowego ustalenia podstawy wymiaru składek. Wątpliwości powstają, gdy ubezpieczony podlega ubezpieczeniom tylko przez część miesiąca.
Płatnik składek jest zobowiązany za każdy miesiąc składać do ZUS-u za swoich ubezpieczonych pracowników komplet dokumentów rozliczeniowych, a więc deklarację rozliczeniową wraz z imiennymi raportami miesięcznymi ZUS RCA (gdy ubezpieczony podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu), ZUS RZA (gdy podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu), oraz ZUS RSA, by wykazać okresy przerw w podleganiu ubezpieczeniom społecznym.
Stosunek pracy
W przypadku pracowników podstawę wymiaru składek stanowi przychód, jaki jest wypłacany ubezpieczonemu lub pozostawiony do jego dyspozycji, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, zasiłków oraz przychodów wymienionych w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad
ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (m.in. odpraw pieniężnych przysługujących w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, nagród jubileuszowych, które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co pięć lat).
Jeżeli pracownik rozpoczął wykonywanie pracy w trakcie miesiąca, to od wypłaconego w tym miesiącu wynagrodzenia pracodawca powinien naliczyć i opłacić za niego składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Gdy w danym miesiącu pracownik nie uzyskał żadnego wynagrodzenia, pracodawca powinien złożyć za niego raport ZUS RCA, z zerową kwotą podstawy wymiaru i zerową kwotą składek.
Umowa zlecenia
Dla zleceniobiorców podstawę wymiaru składek stanowi przychód uzyskiwany z umowy zlecenia, jeżeli odpłatność w umowie została ustalona kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w inny sposób (co w praktyce nie występuje) podstawę stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż minimalne wynagrodzenie.
PRZYKŁAD: PROPORCJONALNE ZMNIEJSZANIE PODSTAWY
Anna K. od 22 marca przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu: Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za marzec wynosi: : 420 zł: 31 = 13,54838709… zł x 10 = 135,483 po zaokrągleniu 135,48 zł. Natomiast podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 420 zł.
PRZYKŁAD: SKŁADKI DLA OSOBY NA ZASIŁKU
Anna K. w okresie od 1 do 31 maja pobierała zasiłek macierzyński. Nie jest uprawniona do renty ani emerytury. W okresie od 14 do 31 maja wykonywała umowę zlecenia, o czym poinformowała swojego płatnika. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne] rentowe będzie stanowiła kwota zasiłku należna za okres od 1 do 13 maja.
Warto wiedzieć, że zleceniobiorca może umowę zlecenia wykonywać przez cały miesiąc, a obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegać tylko przez jego część, np. z uwagi na podjęcie w trakcie miesiąca zatrudnienia u innego płatnika. W takiej sytuacji zleceniodawca staje przed problemem ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za okres, gdy z umowy zlecenia podlegał on tym ubezpieczeniom. Składki powinny być opłacane tylko od wynagrodzenia należnego i wypłaconego za okres, w którym zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym.
Urlop wychowawczy
Za osoby na urlopie wychowawczym i pobierające zasiłek macierzyński płatnik nie opłaca składek. Gdy płatnik wypłaca zasiłki macierzyńskie lub udzielił pracownikom urlopu wychowawczego, musi wykazać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a w przypadku osoby na urlopie wychowawczym również składki na ubezpieczenie zdrowotne w dokumentach ZUS RCA, RZA składanych do ZUS-u.
Podkreślić trzeba, że składki są wykazywane tylko za te osoby, które spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom z powyższych tytułów, czyli w tym okresie nie mają innego tytułu do ubezpieczeń oraz ustalonego prawa do emerytury lub renty.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę na urlopie wychowawczym stanowi kwota świadczenia pielęgnacyjnego (aktualnie 420 zł). Podstawa ta ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, jeżeli osoba ubezpieczona podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko przez część miesiąca. Wówczas minimalną podstawę wymiaru
Więcej Gazeta Prawna.