Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 121 ze zm., dalej: ustawa o sus) pracownikiem jest:

1. osoba pozostająca w stosunku pracy,

2. osoba zatrudniona na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub umowy o dzieło, jeżeli zostały one zawarte:

• z pracodawcą, z którym ta osoba pozostaje równocześnie w stosunku pracy, lub

• z innym podmiotem niż pracodawca, ale w ramach tych umów praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym ta osoba pozostaje w stosunku pracy.

Pracownik, który wykonuje dodatkowo umowę-zlecenie zawartą z własnym pracodawcą, podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach, jak w przypadku umowy o pracę, tj. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu (art. 18 ust. 1a ustawy o sus). Podstawą wymiaru składek na te ubezpieczenia jest wówczas łączny przychód uzyskiwany z umowy o pracę i ze zlecenia.

Z tytułu dodatkowej umowy-zlecenia zawartej z własnym pracownikiem pracodawca nie zgłasza go do ZUS na odrębnym formularzu. W rozliczeniach sumuje oba wynagrodzenia i wykazuje naliczone od nich składki w jednym imiennym raporcie miesięcznym składanym za tę osobę.

Wykonujący pracę na podstawie umowy-zlecenia na rzecz swojego pracodawcy ma prawo do świadczeń chorobowych na zasadach przewidzianych dla pracowników. Obowiązuje go więc tylko 30-dniowy okres wyczekiwania na świadczenie chorobowe i ma do niego zastosowanie art. 92 kodeksu pracy (przewidujący prawo do wynagrodzenia za czas choroby za pierwsze 14/33 dni choroby w roku kalendarzowym).

Podstawę wynagrodzenia i zasiłku chorobowego stanowi – zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 159, dalej: ustawa zasiłkowa) przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku zastosowanie ma art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim wynagrodzenie z tytułu wykonywania umowy-zlecenia zawartej z własnym pracodawcą traktowane jest jak składnik wynagrodzenia przysługujący do określonego terminu. Nie wolno go zatem uwzględniać przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków należnych za okres po terminie, na który zlecenie zostało zawarte. Po tym okresie podstawę wymiaru zasiłku należy zmniejszyć, wyłączając z niej wynagrodzenie przysługujące z umowy-zlecenia.

Aby ustalić prawidłową podstawę wymiaru zasiłku, należy w okresie przyjętym do jej obliczenia zsumować wynagrodzenie uzyskane z etatu i ze zlecenia. Przy czym to drugie zawsze uwzględnia się w kwocie faktycznej, bez uzupełniania (inaczej niż w przypadku wynagrodzenia za pracę).

Do wynagrodzenia z tytułu umowy-zlecenia należy również stosować zasadę, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi zatrudnionemu bez przerwy u tego samego pracodawcy na podstawie kolejno następujących po sobie umów o pracę wynagrodzenie wypłacone z ich tytułu sumuje się.

Jeśli umowy-zlecenia są zawierane na nakładające się okresy, uwzględnia się je w podstawie wymiaru zasiłków w całym okresie trwania tych umów.

Jeśli kolejne umowy-zlecenia w całości przypadają w okresie, w którym trwa wcześniej zawarta umowa-zlecenie, to wynagrodzenie z każdej z tych umów uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku tylko wówczas, gdy przysługuje on za okres, na który zawarto umowę. Oznacza to, że przychód z nakładających się umów-zleceń, ale przypadających w całości w czasie wcześniej zawartej umowy, trzeba wyłączyć z podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli przysługuje on za okres przypadający po czasie, na który tę umowę zawarto.

Ponadto zgodnie z art. 43 ustawy zasiłkowej podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków – zarówno tego samego, jak i innego rodzaju – nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

Więcej w Rzeczpospolitej z 8 grudnia 2015 r.