Datę powstania „przychodu należnego” uregulowano w art. 12 ust. 3a-3e ustawy o CIT, uzależniając ją od rodzaju czynności prawnej, której następstwem jest uzyskany przychód. Zgodnie z art. 12 ust. 3a tej ustawy za datę powstania przychodu związanego z działalnością gospodarczą uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3C-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Biorąc pod uwagę, że otrzymane kwoty odszkodowania nie stanowią wydania rzeczy, zbycia praw majątkowych ani wykonania usług, w tej sytuacji datę powstania przychodu ustala się na podstawie art. 12 ust. 3e ustawy. Zgodnie z tym przepisem w przypadkach innych niż świadczenie usług, wydanie towarów oraz zbycie praw majątkowych za dzień powstania przychodu uważa się dzień otrzymania zapłaty; dotyczy to także otrzymania pieniędzy z tytułu odszkodowania.

Analizując zagadnienie amortyzacji środka trwałego, którego budowę sfinansowano ze środków uzyskanych z odszkodowania, należy wskazać, że całość odpisów amortyzacyjnych z tego tytułu może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. W takim przypadku nie znajduje bowiem zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT ograniczający prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych od tej części wartości środków trwałych, która odpowiada poniesionym wydatkom na ich nabycie (wytworzenie), zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jak stwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 14 października 2009 r. (IBPBI/2M23-1220/09/MS): „(…) W przedmiotowej sprawie (otrzymanie odszkodowania za majątek utracony w pożarze, z którego zakupiono nowe środki trwałe) nie ma zastosowania powołany przez spółkę art. 16 ust. 1 pkt 48 updop, albowiem wypłaconego odszkodowania nie można rozpatrywać w kategoriach zwrotu wydatków na nabycie lub wytworzenie składników majątku trwałego, w rozumieniu ww. przepisu (…)”.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych według zasad określonych w art. 16a-16m od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku realizacji inwestycji w postaci budowy nowego środka trwałego w następstwie likwidacji skutków wyrządzonej szkody, w związku z brakiem możliwości usunięcia tych skutków w inny sposób, w tym poprzez naprawę/remont środka trwałego, który musiał ulec likwidacji, realizowana przez podatnika inwestycja nie miała na celu wytworzenia nowego środka trwałego, ale usunięcie skutków zniszczeń wywołanych w istniejącym środku trwałym, spowodowanych wyrządzoną szkodą. Nie zmienia to jednak faktu, że otrzymywane od sprawcy szkody środki finansowe nie stanowią zwrotu wydatków poniesionych na nabycie/wytworzenie środków trwałych, ale wypłatę ekwiwalentu pieniężnego z tytułu naprawienia szkody – w postaci odszkodowania. Z kolei działania podatnika nie sposób jednak uznać za wytworzenie nowego środka trwałego, ale za działania mające na celu usunięcie powstałej szkody, mimo że w wyniku tych działań powstał nowy środek trwały.

Więcej w Rzeczpospolitej z 4 stycznia 2016 r.