Jestem udziałowcem spółki z o.o. Posiadam 20% udziałów. Moja pozycja w spółce została zmarginalizowana przez pozostałych wspólników. Obawiam się, że zarząd spółki działa na jej szkodę, w szczególności poprzez udzielanie pożyczek podmiotom zewnętrznym. W spółce nie jest wypłacana dywidenda. Chciałbym mieć dowód ewentualnych nieprawidłowości. Czy jako udziałowiec mam prawo domagać się przeprowadzenia badania przez biegłego rewidenta? – pyta czytelnik Gazety Podatkowej
Jak odpowiada „GP” – wspólnik w pierwszej kolejności może skorzystać z prawa kontroli, o ile nie wyłącza go bądź ogranicza umowa spółki (art. 213 § 3 K.s.h., Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
W ramach prawa kontroli każdy udziałowiec sam lub razem z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Organ ten może odmówić realizacji tych czynności, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wspólnik wykorzysta uzyskane dane w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi jej znaczną szkodę. Odmowa zarządu oznacza dla wspólnika, że może on żądać rozstrzygnięcia sprawy uchwałą wspólników, a w ostateczności przez sąd rejestrowy (por. art. 212 § 3-4 K.s.h.).
Niezależnie od tego, czy prawo indywidualnej kontroli obowiązuje w danej spółce, czy zostało wyłączone, Czytelnik może skorzystać z uprawnienia, o którym mowa w art. 223 K.s.h. Skorzystać z niego mogą wspólnik lub wspólnicy, pod warunkiem, że reprezentują co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego. Na mocy art. 223 K.s.h. wspólnik spełniający to kryterium może zgłosić żądanie wyznaczenia przez sąd rejestrowy podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki.
Koszty badania rachunkowości oraz działalności spółki ponosi żądający, z wyjątkiem jednej sytuacji. Mianowicie jeżeli badanie wykaże nadużycie, niekorzystne dla spółki działanie lub rażące naruszenie prawa bądź umowy spółki, wówczas żądający tego badania ma prawo domagać się od spółki zwrotu kosztów jego przeprowadzenia. Wynagrodzenie biegłego rewidenta określa sąd rejestrowy.
Wniosek o wyznaczenie biegłego rewidenta podlega opłacie sądowej w kwocie 300 zł. Trzeba także liczyć się z koniecznością uiszczenia zaliczki na poczet jego wynagrodzenia (art. 1304 K.p.c., Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Po wezwaniu do jej wpłacenia wnioskodawca może ewentualnie wnioskować o zwolnienie od kosztów sądowych. W przypadku osoby fizycznej sąd może je przyznać, gdy nie jest ona w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Sąd rejestrowy po wezwaniu zarządu do złożenia wyjaśnień decyduje czy wniosek zasługuje na uwzględnienie. W razie wyznaczenia biegłego rewidenta członkowie organów spółki zobowiązani są z nim współpracować na zasadach wskazanych w art. 224 K.s.h. Biegły składa swoje sprawozdanie sądowi rejestrowemu. Sąd przesyła je wnioskodawcy oraz zarządowi i radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Sprawozdanie to powinno być odczytane w całości na najbliższym zgromadzeniu wspólników.
Więcej w Gazecie Podatkowej z 10 marca 2016 r.