Przerwy w świadczeniu pracy z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem mają dla pracownika ten skutek, że nie ma on obowiązku uiszczenia składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od wynagrodzenia, które mu w tych okresach nie przysługuje. Jeśli jednak prowadzi działalność gospodarczą, to wówczas jako przedsiębiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i składki płacić musi.

Wyrok SN z 27 września 2006 r., opublik. LexPolonica nr 1291054 SYGN. AKT I UK 70/06

Zbigniew A. prowadził działalność gospodarczą od 1 sierpnia 1996 r., w formie spółki cywilnej. Z tego tytułu zgłosił się do ubezpieczenia zdrowotnego. Od 28 lutego 2001 r. zarejestrował działalność gospodarczą. Jednocześnie był zatrudniony w innej firmie w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 stycznia 1999 r. do 22 maja 2001 r. przebywał na urlopie wychowawczym i nie płacił składek na ubezpieczenie społeczne. ZUS wydał decyzję, w której stwierdził, że w tym czasie Zbigniew A. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca działalność gospodarczą i powinien zapłacić należne składki. Nie podlegał natomiast obowiązkowym ubezpieczeniom jako pracownik przebywający na urlopie wychowawczym, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z 13 października 1998 r.o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Przedsiębiorca nie zgodził się z takim stanowiskiem ZUS i odwołał się do sądu okręgowego. Ten jednak nie podzielił jego zdania. Sąd uznał, że skoro podczas urlopu wychowawczego nie były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, bo pracownik nie osiągał w tym czasie przychodu z umowy o pracę, to powinien je płacić jako przedsiębiorca.

Przedsiębiorca złożył apelację. Sąd apelacyjny przyznał mu rację i zmienił wyrok sądu okręgowego i poprzedzającą go decyzję ZUS. Ustalił, że Zbigniew A., będąc na urlopie wychowawczym od 1 stycznia 1999 r. do 22 maja 2001 r. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5 oraz art. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zasadą jest podleganie obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z jednego tytułu. Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 16 ust. 8 ustawy składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych finansuje w całości budżet państwa, za pośrednictwem ZUS. Skoro zatem osoba na urlopie wychowawczym w dalszym ciągu podlega ubezpieczeniom jako pracownik, to nie podlega im z powodu prowadzenia działalności gospodarczej.

ZUS złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Skarżący wskazał istnienie potrzeby wykładni przepisów obowiązującego prawa i ustalenia, czy innym tytułem w rozumieniu art. 9 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do osób przebywających na urlopach wychowawczych, pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego jest stosunek pracy, w związku z którym osoby te przebywają na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym, w sytuacji gdy z tytułu pozostawania w stosunku pracy nie osiągają one przychodów. Ponadto istnieje potrzeba wskazania, czy osoba przebywająca na zasiłku wychowawczym lub macierzyńskim, pozostająca w stosunku pracy i jednocześnie prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, powinna być objęta ubezpieczeniem społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy), czy też przysługuje jej uprawnienie do skorzystania z uprawnień przewidzianych w art. 16 ust. 8 tej ustawy, tj. z finansowania w całości przez budżet państwa za pośrednictwem ZUS składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Więcej Gazeta Prawna.