System podatkowy trzeba unowocześnić…

Rzeczpospolita , autor: Grażyna Leśniak J. , oprac.: GR

sty 7, 2008


Od lat słyszymy o reformie podatków, ale dyskusja zazwyczaj ogranicza się do zmian w PIT, a dokładnie tzw. podatku liniowego i jego stawki. Tymczasem o celach polityki podatkowej słychać niewiele. Już w XVII w. Colbert powiedział, że ze sztuką opodatkowania jest jak ze skubaniem gęsi: trzeba tak je skubać, by przy jak najsłabszym syku uzyskać jak najwięcej pierza. W demokracji system podatkowy jest jednym z najważniejszych instrumentów, jakich władza publiczna może korzystać do realizacji polityki gospodarczej i społecznej, i to zarówno celów globalnych, jak i cząstkowych. 1 o ile cele globalne od 1989 r. są w najwyższej ogólności definiowane, o tyle cele cząstkowe nie są jasne i ulegają częsty m zmianom na potrzeby wyborcze. W zasadzie nie przygotowano dotąd polnej koncepcji systemu podatkowego. Jedyne, co powstało po 1989 r, to system, który stwarzał warunki do transformacji ustrojowej i gospodarczej. Niestety, polski system podatkowy nie jest systemem nowoczesnym, który odpowiadałby wymogom gospodarki rynkowej XXI w.

Co w takim razie trzeba zmienić

Przede wszystkim konieczne jest opracowanie docelowej koncepcji opodatkowania i dopiero wówczas nadanie jej legislacyjnego kształtu. Pragmatyczna część systemu podatkowego wymaga dokonania zasadniczych wyborów. Przede wszystkim konieczne są strategiczne decyzje w sferze polityki budżetowej, co determinuje zapotrzebowanie państwa na środki publiczne. Mam tu na myśli wybór między redukowaniem i ograniczaniem wydatków publicznych albo rozszerzaniem socjalnej funkcji państwa, a w rezultacie obniżaniem lub zwiększaniem ciężarów podatkowych.

Konieczne jest też określenie funkcji podtków. Trzeba przesądzić o tym, czy mają one pełnić głównie funkcję fiskalną czy również funkcje interwencyjne, takie jak np. w obszarze polityki prorodzinnej, ekologicznej itp. W systemie mieszanym trzeba zaś określić relacje między tymi funkcjami.

Wreszcie konieczny jest wybór ze względu na przedmiot opodatkowania. Zdecydować należy bowiem, w jakim stopniu przedmiotem opodatkowania mają być równocześnie poszczególne podatki. A mianowicie te od sprzedaży towarów i usług (swoisty podatek obrotowy), od konsumpcji, od dochodów, od majątku czy pod.it ki celowe (np. coś w rodzaju podatku od środków transportowych, podatki ekologiczne modne na zachodzie Europy, czyli lokalne stanowiące dochód samorządu terytorialnego). Docelowa koncepcja opodatkowania musi również opierać się na wyborze proporcji obciążeń podatkami bezpośrednimi, czyli przede wszystkim podatkiem dochodowym od osób fizycznych i od osób prawnych, a podatkami pośrednimi (VAT i akcyzy), a wreszcie na wyborze systemu podziaiłu dochodów podatkowych między budżet państwa a budżety terenowe i pozabudżetowe fundusze celowe (model algorytmiczny, samorządowe dodatki do podatków państwowych czy odrębne podatki lokalne i państwowe). Rezultatem powyższych wyborów będzie zaś struktura i konstrukcja poszczególnych podatków.

Więcej Rzeczpospolita.