Najkorzystniejsze regulacje w zakresie możliwości pobierania więcej niż jednego świadczenia dotyczą osób uprawnionych do emerytury oraz renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, który miał miejsce przed 1 stycznia 2003 r. lub chorobą zawodową.

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wpadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

– rentę wypadkową powiększoną o połowę emerytury

– albo emeryturę powiększoną o połowę renty wypadkowej.

Nie można natomiast pobierać jednocześnie emerytury powiększonej o połowę renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego lub pełnej renty rodzinnej z tego ubezpieczenia powiększonej o połowę emerytury.

Należy również podkreślić, że możliwość pobierania półtorakrotnego świadczenia nie dotyczy sytuacji, gdy emeryt uprawniony równocześnie do wypadkowej renty z tytułu niezdolności do pracy osiąga jakikolwiek przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, wpływający na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia. W takiej sytuacji osoba uprawniona musi wybrać świadczenie, które chce pobierać.

Prawo do pobierania jednego świadczenia powiększonego o połowę drugiego mają również osoby uprawnione jednocześnie do emerytury oraz do renty inwalidy wojennego lub wojskowego (gdy inwalidztwo powstało w związku ze służbą wojskową). ZUS wypłaca im wówczas, w zależności od ich wyboru, rentę powiększoną o połowę emerytury albo emeryturę powiększoną o połowę renty.

Dwa świadczenia mogą również pobierać osoby uprawnione jednocześnie do renty rodzinnej oraz renty socjalnej, choć w tym przypadku ulega ona nieco innym ograniczeniom niż w przypadku zbiegu prawa do emerytury z rentą wypadkową.

Jeśli bowiem wysokość renty rodzinnej przekracza 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna nie przysługuje.

Możliwość pobierania tylko jednego ze zbiegających się świadczeń dotyczy przede wszystkim emerytur i rent przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w tej ustawie wypłaca się jedno z nich – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Zbieg prawa do świadczeń występuje również w razie nabycia prawa do renty rodzinnej przez osobę uprawnioną do zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego. ZUS wypłaci jedno świadczenie – to, które jest dla świadczeniobiorcy korzystniejsze albo które wybierze.

Inna jest sytuacja, gdy osoba uprawniona do zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego nabywa jednocześnie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W takim przypadku ZUS zawiesza świadczenie przedemerytalne albo zasiłek przedemerytalny i nie zależy to od tego, czy renta jest wyższa czy też niższa od pobieranego dotychczas świadczenia.

W niektórych przypadkach uzyskanie prawa do kolejnego świadczenia powoduje ustanie uprawnień do pierwszego z nich. Dotyczy to przede wszystkim nabycia prawa do wcześniejszej emerytury przez osobę uprawnioną do zasiłku albo świadczenia przedemerytalnego.

Podobne regulacje zawarte są w ustawie o rencie socjalnej. Ustawa ta nie przewiduje możliwości uzyskania tej renty m.in. przez osoby uprawnione do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego. Natomiast w przypadku gdy osoba uprawniona już do renty socjalnej nabywa prawo do jednego z wymienionych świadczeń, ZUS musi stwierdzić ustanie uprawnień do tej renty.

Opracowanie: Adam Banaszek

Więcej w Gazecie Prawnej z 27 maja 2008 r.