Przekazanie kontrahentowi towaru nie zawsze powoduje obowiązek opodatkowania. Przykładem jest procedura uszlachetniania biernego.

Jej istotą jest wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty w celu poddania ich procesom uszlachetniania oraz ich powrotny przywóz w postaci już przetworzonej, jako tzw. produktu kompensacyjnego z całkowitym lub częściowym zwolnieniem z należności celnych przywozowych. Z postanowień wspólnotowego kodeksu celnego wynika że procesy uszlachetniania obejmują obróbkę, montaż, składanie lub instalowanie towarów w innych towarach, ich przetwarzanie, naprawę, w tym odnawianie i porządkowanie.

Podstawową wspólną cechą uszlachetniania biernego (o którym mowa w przepisach celnych) i eksportu towarów (w rozumieniu ustawy o VAT) jest to, że w obu wypadkach dochodzi do wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty. Ponadto w ramach obu tych instytucji następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel w rozumieniu ustawy o VAT, czyli dostawy zgodnie z art. 7 ust. i tej ustawy.

Zbieżny w powyższym zakresie charakter obu instytucji jest jednak niewystarczający, aby uznać, że podatnik, który samodzielnie wywozi towary na terytorium państwa trzeciego w celu uszlachetnienia biernego, dokonuje eksportu towarów będącego przedmiotem opodatkowania VAT. Okolicznością mającą tutaj decydujące znaczenie jest to, że nie otrzymuje od kontrahenta spoza Unii żadnego wynagrodzenia z tytułu wywozu do niego towarów.

Zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy o VAT eksport towarów wystąpi jedynie wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki;

– dochodzi do potwierdzonego przez urząd celny wywozu towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty,

– wywóz ten następuje w wykonaniu czynności z art. 7 ust 1 pkt 1-4 ustawy o VAT oraz

– jest dokonywany przez dostawcę lub nabywcę lub na ich rzecz.

W tym miejscu warto zauważyć, że ustawowa definicja eksportu towarów odwołuje się do czynności, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o VAT. Przepis ten nakazuje rozumieć dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

– przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie,

– wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej o podobnym charakterze zawartej na czas określony, lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności jeżeli przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione,

– wydanie towarów na podstawie umowy komisu między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej,

– wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta.

Więcej w Rzeczpospolitej z 7 sierpnia 2008 r.