Do obowiązków kontrolowanego przedsiębiorcy w trakcie kontroli podatkowej należy m.in. udzielanie w wyznaczonym terminie wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli oraz dostarczanie żądanych dokumentów. Mają one jednak dotyczyć przedmiotu kontroli, co oznacza, że urzędnicy nie powinni (a nawet nie mogą) pytać o inne rzeczy.

Zanim zatem przedsiębiorca odpowie i z wszystkiego się wytłumaczy, powinien otrzymać odpowiednie żądanie (wezwanie). Musi być ono poprawne pod względem formalnym. Wystosowuje je kontrolujący firmę urzędnik.

Żądanie to powinno mieć formę pisemną, nawet jeśli jest kierowane w trakcie przeprowadzania czynności w siedzibie firmy.

Negatywnych konsekwencji kontrolujący nie wyciągną wobec kontrolowanego gdy w wezwaniu nie zostanie wskazana podstawa prawna albo zabraknie jakiegoś ważnego elementu, np. urzędnik nie pouczy przedsiębiorcy o skutkach prawnych niezastosowania się do wezwania.

Brak prawidłowego wezwania wyklucza zatem możliwość nałożenia na kontrolowanego kary porządkowej za odmowę przekazania wyjaśnień.

To, co mogą i co będą kontrolować urzędnicy, powinno być określone w upoważnieniu do
przeprowadzenia kontroli. Jeśli wszczęta kontrola dotyczy np. prawidłowości rozliczeń VAT, kontrolujący nie mogą żądać od podatnika wyjaśnień i dokumentów, które mogłyby umożliwić weryfikację rozliczeń w podatku dochodowym.

Żądane wyjaśnienia i dokumenty muszą mieć wyraźny i bezpośredni związek z prowadzoną kontrolą.

Termin na przekazanie dowodu powinien być ustalony z uwzględnieniem charakteru tego dowodu i stanu postępowania, przy czym nie może być krótszy niż trzy dni.

Więcej w Rzeczpospolitej z 19 grudnia 2008 r.