Wcześniejsze emerytura dla nauczyciela, górnika i kolejarza…

Gazeta Wyborcza , autor: Leszek Kostrzewski , oprac.: GR

mar 14, 2007

Tylko do końca tego roku będzie można przejść na wcześniejszą emeryturę na dotychczasowych, korzystniejszych zasadach. Od 1 stycznia 2008 r. wcześniejsze emerytury zastąpią tzw. pomostówki (nie dotyczy to górników; dlaczego – o tym napiszemy za chwilę). Emeryci dostaną mniej pieniędzy, nie będą mogli dorabiać.

Wczoraj wyjaśnialiśmy, kto jeszcze może skorzystać z wcześniejszej emerytury na starych zasadach (sprawdź nawww.gazeta.pl/pieniadze). Dziś informator dla nauczycieli, górników i kolejarzy – są to zawody, które już mają własne, korzystne przepisy emerytalne lub są bliskie wywalczenia dla siebie szczególnych praw.

NAUCZYCIELE

To największa grupa zawodowa, która może liczyć na wcześniejsze świadczenia. Obecnie w tym zawodzie pracuje 520 tys. osób, ok. 14 tys. z nich co roku nabywa prawa do wcześniejszej emerytury. Ważne wyjaśnienie: korzystniejsze zasady przechodzenia na wcześniejszą nauczycielską eme ryturę dotyczą także wychowawców zatrudnionych w szkole, domu poprawczym i schronisku dla nieletnich oraz pedagogów szkolnych.

Na wcześniejszą emeryturę nauczyciel może przejść na dwa sposoby 1. Emerytura z Karty nauczyciela

Zasady nauczycielskiej emerytury reguluje art. 88 Karty nauczyciela.

Na emeryturę (bez względu na wiek) mogąw2007roku przejść nauczyciele, którzy mają 30 lat stażu pracy w tym 2 0 lat w oświacie, lub 25 lat stażu pracy, w tym 20 lat w szkolnictwie specjalnym.

Warunek pierwszy! Byli zatrudnieni w szkole na co najmniej pół etatu.

Ważny warunek dodatkowy! Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. nie mogą należeć do otwartego funduszu emerytalnego! Ale jeśli pozostałe warunki do otrzymania wcześniejszej emerytury zostaną w tym roku spełnione, z OFE można wystąpić (umożliwia to specjalna ustawa uchwalona przez Sejm na początku roku).

Wielu nauczycieli z tej grupy już w styczniu składało wnioski o emeryturę. ZUS odprawiał ich jednak z kwitkiem. Dlaczego Ustawa o OFE weszła w życie 21 lutego i dopiero od tego dnia ZUS przyjmuje wnioski.

Jak wypisać się z OFE Musisz złożyć wniosek do ZUS. Powinno w nim być min.: twoje imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, NIP i formułka: W związku ze złożonym wnioskiem o emeryturę wnoszę o wykreślenie mnie z rejestru członków otwartych funduszy emerytalnych i jednocześnie wnoszę o przekazanie do budżetu państwa środków pieniężnych zgromadzonych na moim rachunku w otwartym funduszu emerytalnym".

Jeśli spełniasz pozostałe warunki, ZUS ustali emeryturę na obecnych, korzystnych zasadach, a OFE wpłaci pieniądze do budżetu państwa (tym samym umowa z OFE przestanie obowiązywać).

Podstawa prawna: ustawa z 12 stycznia 2007 r. o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 17, poz. 95).

Na emeryturę górnik dołowy może przejść po 25 latach pracy. Na zdjęciu kopalnia Kazlmlerz-Jullusz w Sosnowcu

Warunek drugi! Prawo do emerytury bez względu na wiek przysługuje nauczycielom tylko wtedy gdy rozwiążą tzw. stosunek pracy (czyli, mówiąc po prostu, złożą u dyrektora wypowiedzenie).

I tu pojawia się problem. Szef Związku Nauczycielstwa Polskiego Sławomir Broniarz przypomina, że zgodnie z Kartą nauczyciel musi się zwolnić z trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Teoretycznie więc, chcąc załapać się na obecne przepisy (przypominamy – obowiązują do końca 2007 r.), mógłby złożyć wniosek w październiku. – Niestety, nie wszyscy dyrektorzy godzą się na przyjmowanie takich wypowiedzeń w trakcie roku szkolnego. Tłumaczą, że burzy im to plan nauczania – wyjaśnia Broniarz. I radzi: jeśli chcesz mieć pewność, że wcześniejszą emeryturę w tym roku dostaniesz – wypowiedzenie najlepiej złożyć do końca maja. – Wtedy dyrektor nie będzie mógł robić żadnych problemów, ponieważ pracę kończymy w sierpniu i żadnego planu nauczania nie naruszamy
– dodaje Broniarz.

Po przyznaniu przez ZUS emerytury nauczyciel może wrócić do szkoły (oczywiście jeżeli dyrekcja podpisze z nim nową umowę o pracę) i uczyć np. na pół etatu. Trzeba tylko pamiętać o limitach dorabiania. Od ii marca bez żadnych konsekwencji można dorobić do emerytury do 1863,80 zł brutto. Jeśli dorobisz więcej, ale nie przekroczysz 3461,30 zł

– twoja emerytura zostanie zmniejszona. Powyżej 3461,30 zł zawieszą ci świadczenie w całości.

2. Emerytura nauczycielska według ustawy o emeryturach i rentach z FUS Tutaj już wiek nauczycieli ma znaczenie. Zgodnie z ustawą z wcześniejszych świadczeń w 2007 roku mogą skorzystać nauczyciele, którzy: ukończyli 55 lat (kobiety) i 60 (mężczyźni),

mają 20 lat stażu pracy (kobieta) lub 25 (mężczyzna), w tym 15 lat w oświacie (przy tablicy).

Uwaga! Nie trzeba składać wypowiedzenia i wniosku o emeryturę. Wypłata emerytury zostanie wstrzymana do momentu, kiedy odejdziesz ze swojej szkoły.

Warunki dodatkowe! Dotyczą tylko nauczycieli urodzonych po 31 grud-nial948r.:

nie można należeć do OFE (jak z OFE wystąpić, pisaliśmy przed chwilą), warunki wiekowe i stażowe trzeba spełnić do końca tego roku.

Różnice między przechodzeniem na emeryturę na podstawie Karty nauczyciela i ustawy o emeryturach i rentach najlepiej wyjaśnić na przykładzie:

Pani Anna urodziła się w 1954 r., dziś ma zatem 53 lata. Jako 23-latka zatrudniła się w biurze i przepracowała tam dziesięć lat. Potem znalazła posadę w szkole, gdzie uczyła przez 20 lat i właśnie rozwiązała umowę o pracę. W sumie ma więc 30 lat stażu pracy. Może przejść na emeryturę na podstawie Karty nauczyciela, wszystkie warunki spełnia bowiem już dziś. Nie może natomiast przejść na emeryturę na podstawie ustawy o emeryturach i rentach, ponieważ nie spełnia kryterium wieku (55 lat) – ma dopiero 53 lata, a do końca 2 007 r. będzie miała jedynie 54. Jest zatem za młoda.

Uwaga! Nie każdy okres zatrudnienia jest uznawany za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Do takiej pracy nie zalicza się: okresów niezdolności do pracy i okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy, które przypadły od 15 listopada 1991 r. do 2 4 lipca 1992 r., a za które dostawano wynagrodzenie na mocy Karty nauczyciela, urlopu macierzyńskiego – od 15 listopada 1991 r. do 31 lipca 1992 r. – za któiy wypłacono wynagrodzenie, okresów pobierania zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, które przypadły po 14 listopada 1991 r., urlopów: wychowawczego, bezpłatnego, dla poratowania zdrowia i szkoleniowego.

Uwaga! Wszystkie wymienione tutaj okresy są brane pod uwagę do wyliczania ogólnego stażu pracy. Nie uwzględnia się ich tylko jako lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

NAUKOWCY I PROFESOROWIE

Nauczycielom wykładającym na wyższych uczelniach również przysługuje prawo przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, również na dwa sposoby.

1. Emerytura według ustawy o szkolnictwie wyższym (z 27 lipca 2005 r.)

Dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Trzeba mieć 25 lat stażu pracy (kobiety) lub 30 (mężczyźni), w tym 2 0 lat przepracowanych w szkolnictwie wyższym lub instytucjach naukowych. Istotny jest też wiek: kobieta musi ukończyć 55 lat, mężczyzna -60 lat.

Uwaga! Aby otrzymać taką emeryturę, nie musisz składać wypowiedzenia z pracy.

2. Ustawa o emeryturach i rentach Żeby z niej skorzystać, trzeba:

mieć ukończone przynajmniej 55/60 lat (kobiety/mężczyźni), dodatkowo: kobiety-30-letni staż pracy (lub 20-letni – z orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy); mężczyźni – 25 lat stażu pracy i świadectwo o całkowitej niezdolności do pracy.

Uwaga! Urodzeni między 1 stycznia 1949 r. a 1 stycznia 1969 r. nie mogą należeć do OFE, a warunki wiekowe i stażowe muszą spełnić do końca 2007 r.

Nie muszą zwalniać się z pracy I jeszcze jedno bardzo ważne zastrzeżenie: okres pracy w szkolnictwie wyższym nie jest zaliczany do pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jak i gdzie załatwia się emeryturę

Formalności związane z emeryturą nauczycielską i naukową" są takie same jak w przypadku pozostałych emerytur. Musisz złożyć w ZUS: wniosek o przyznanie emerytury (druk ZUS Rp-1),

kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nie składkowych (druk Rp-6),

świadectwa pracy ze wszystkich miejsc zatrudnienia, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7), dowody przedstawiające okres nauki w szkole wyższej (poproś uczelnię o zaświadczenie). Uwaga, sam dyplom z wyższej uczelni nie wystarczy – nie zawiera informacji o czasie trwania nauki: od-do", zaświadczenia wystawiają najczęściej dziekanaty, odpis aktów urodzenia dzieci, zaświadczenie z urzędu pracy, jeśli pobierałeś zasiłek dla bezrobotnych.

Rządowe zmiany

Ustawa pomostowa, która ma obowiązywać od 1 stycznia 2008 r., zakłada zmniejszenie wcześniejszych emerytur nawet o połowę. Ministerstwo Pracy rozważa też całkowity zakaz pracy dla osób na wcześniejszej emeryturze. Oznacza to, że nauczyciel nie będzie mógł dorobić np. pracą w szkole na pół etatu. Mało tego – nie będzie mógł założyć firmy! Jeśli w jakiejkolwiek pracy zarobi choćby złotówkę, straci emeryturę (na jak długo i co trzeba będzie zrobić, by ją odzyskać – nie wiadomo). Druga wersja zakłada częściowy zakaz pracy-nauczyciel nie będzie mógł pracować tylko w swoim zawodzie, ale np. w zakładzie usługowym jako krawiec już tak.

Związki zawodowe nauczycieli zapowiadają protest. Domagają się zachowania starych praw. – W przypadku nauczycieli już dziś świadczenia są małe, średnia emerytura w tym zawodzie z uwzględnieniem pracowników wyższych uczelni to 1250 zl brutto – mówi Sławomir Broniarz z ZNP.

ZNP popiera projekt ustawy przygotowany przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych. Zakłada utrzymanie emerytalnych przywilejów (a więc prawa do obecnej, korzystniejszej emerytury) dla wszystkich urodzonych między 1949 a 1968 rokiem, którzy przed 1999 r. pracowali w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

GÓRNICY

W kopalniach węgla kamiennego pracuje ponad 119 tys. osób. Każdego roku na emeryturę odchodzi ponad 3 tys. pracowników. Są szczególnie uprzywilejowani. Mają takie prawa jak żadna inna grupa społeczna. Wywalczyli je demonstracjami przed Sejmem w2005r.

Górnicy przechodzą na wcześniejszą emeryturę już po 25 latach pracy. Uwaga! Dotyczy to tylko górników dołowych, a więc pracujących pod ziemią (np. sztygarów, elektryków stale pracujących na dole, ale już nie np. pracujących w biurze kopalni kadrowej lub księgowej).

Przy wyliczaniu wysokości emerytury jeden rok pracy liczy się górnikom jak 1,5-1,8 roku. Oznacza to, że górnik z 25-letnim stażem pracy dostaje taką emeryturę jakby pracował na kopalni przez 37,5 roku. Takiego przywileju nie mają np. nauczyciele.

Ważne! Przy górniczej emeryturze liczy się tylko staż, wiek nie ma znaczenia. Tak więc na emeryturę teoretycznie może górnik, który skończył 45 lat (zakładając, że zatrudnił się w kopalni w wieku 20 lat).

Górnik pracuje średnio 29,4 roku. Średnia emerytura i renta górnicza to ok. 2317 zł brutto.

To jednak nie koniec. W 2005 r. posłowie, uchwalając pod presją (demonstracji pod Sejmem) specjalną ustawę górniczą, zapomnieli zapisać, że górnicy, chcąc przejść na wcześniejszą emeryturę, muszą wystąpić z OFE. W rezultacie od 2009 r. górnicy jako jedyna grupa społeczna będą dostawać starą emeryturę i nową – ze składek z OFE. Inne grupy takich przywilejów nie mają. Np. nauczyciele, hutnicy czy kolejarze musieli z OFE wystąpić, aby dostać starą emeryturę.

Dlaczego konto w OFE jest takie ważne

Najprościej mówiąc – to drugie źródło emerytury. Kiedy jesteś zatrudniony na umowę o pracę, twój pracodawca co miesiąc odprowadza 19,52 proc. twojej pensji brutto na konto emerytalne w ZUS. Jeśli należysz do II filaru, ZUS przekazuje 7,3 proc. do wybranego przez ciebie OFE, a pozostałe 12,22 proc. zostawia u siebie.

Górnicza ustawa miała zniknąć po wejściu w życie nowej ustawy pomostowej. Jeszcze w listopadzie 2005 r. ówczesny premier Kazimierz Marcinkiewicz zapewnił Gazetę": – Jak będzie ustawa pomostowa, górnicy będą podlegać tym samym zasadom co wszyscy. Teraz jest już pewne – ustawa górnicza pozostanie.

Co się zmieni w górniczych emeryturach od 2008 roku

Nic – w przeciwieństwie do emerytur nauczycieli, dziennikarzy, twórców, kolejarzy… Górnicy nadal będą przechodzić na wcześniejszą emeryrę tak jak teraz. Emerytura będzie im wyliczana na obecnych zasadach, nie zmniejszy się więc ani o złotówkę jak w przypadku innych grup zawodowych (które będą dostawać nowe świadczenia – tzw. pomostówki). Górnicy będą też mogli bez żadnych ograniczeń dorabiać.

– Listę wszystkich zawodów uprawniających do przejścia na wcześniejszą emeryturę ze względu na pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze można znaleźć w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz na naszej stronie www.gazeta.pl/pieniadze.

Więcej Gazeta Wyborcza.