W sytuacji, gdy w stosunku prawnym nawiązanym przez strony dotychczasowej umowy o pracę występuje element podporządkowania, zobowiązanie do świadczenia pracy osobiście, a ponadto brak obciążenia ryzykiem realizacji zobowiązania, istnieje duże prawdopodobieństwo zakwalifikowania tego stosunku jako stosunek pracowniczy, a nie cywilny. Pracodawca, który zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, gdy powinna być zawarta umowa o pracę, grozi kara grzywny w wysokości do 30 tys. zł. 

Przepisów zakazujących zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną nie należy oczywiście traktować jako ogólnego zakazu zawierania umów cywilnoprawnych przez strony dotychczasowego stosunku pracowniczego.

W sytuacji, gdy były pracownik emeryt (z ustalonym prawem do emerytury) świadczy pracę na podstawie umowy zlecenia i prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu co do zasady jedynie z tytułu umowy zlecenia. Ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej podlega dobrowolnie.

Jeżeli praca jest wykonywana wyłącznie na podstawie umowy o dzieło, przyjmujący zlecenie nie podlega ani ubezpieczeniu społecznemu, ani zdrowotnemu.

Opracowanie: Grzegorz Rodziewicz

Więcej w Gazecie Prawnej z 14 maja 2009 r.