Kiedy od samochodów i paliwa można odliczyć cały naliczony VAT?

Rzeczpospolita (2009-05-25), autor: Adam Bartosiewicz , oprac.: GR

maj 25, 2009

Ograniczenia w odliczaniu VAT przy zakupie samochodów i paliwa do nich, wprowadzone w ustawie o podatku od towarów i usług z 2004 r., są niezgodne z dyrektywą. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyrokiem z dnia 22 grudnia 2008r., w sprawie C-414/07 Magoora sp. z o.o.

Jak pisze Rzeczpospolita ETS stwierdził m.in. że od momentu akcesji (czyli od 1 maja 2004 r.) żadna późniejsza nowelizacja ustawy o VAT nie może pogarszać sytuacji podatników, wprowadzając nowe – nieznane dotychczas przepisom krajowym – wyłączenia. Wskazał również, że od 22 sierpnia 2005 r. w wyniku nowelizacji ustawy o VAT nastąpiło pogorszenie sytuacji podatników, jeśli chodzi o odliczenia podatku od samochodów.

Konstrukcja odliczenia VAT od paliwa jest ściśle sprzężona z odliczeniem podatku od samochodów (ich zakupu, importu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, leasingu). Przyjęto zasadę, że jeśli przy nabyciu samochodu można odliczyć całość podatku, to wówczas podatek od paliwa do tego pojazdu także podlega odliczeniu. Ta zasada w istocie się nie zmieniała. Zmieniały się właśnie przepisy określające kryteria, jakie muszą spełniać samochody, by podatnik miał prawo do pełnego odliczenia VAT. W związku z tym wyrok w sprawie Magoora ma także odpowiednie zastosowanie do odliczeń podatku od samych samochodów (od ich zakupu, importu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, leasingu).

Na skutki tego wyroku dla podatników należy patrzeć przede wszystkim przez pryzmat kolejnych zmian w przepisach o VAT.

Zasady odliczenia VAT od samochodów i paliwa do nich zmieniały się w ciągu ostatnich lat kilkakrotnie, co utrudnia ustalenie, w jakim zakresie regulacje te naruszają przepisy unijne

Dla rozstrzygnięcia, jaki jest aktualny zakres prawa do odliczenia, istotne jest jakie regulacje obowiązywały bezpośrednio przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, jakie zostały wprowadzone 1 maja 2004 r. wraz z wejściem w życie nowej ustawy o VAT, a także w wyniku jej nowelizacji 22 sierpnia 2005 r.

Przed 1 maja 2004r.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługiwało przy zakupie (imporcie) samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg (art. 25 ust 1 pkt 2 ustawy VAT z 1993 r.). Nabycie innych samochodów dawało podatnikowi prawo do odliczenia. Przepisy wykonawcze (zawarte w rozporządzeniu z 22 marca 2002 r.) wymagały dodatkowo, aby dany samochód – który nie był osobowy – był homologowany w Polsce. Dla określenia rodzaju samochodu decydujący był wpis w dowodzie rejestracyjnym.

Od 1 maja 2004 r. do 21 sierpnia 2005 r.

Nowa ustawa o VAT znacznie ograniczyła możliwość pełnego odliczenia podatku przy zakupie (wewnątrzwspólnotowym nabyciu i imporcie) samochodów. Podobnie jak poprzednio nie można było odliczyć całości podatku od samochodów osobowych.

Nie dawał prawa do odliczenia całości podatku także zakup samochodów, które nie spełniały kryterium dopuszczalnej ładowności, obliczanego według wzoru określonego w ustawie (istotna dla dopuszczalnej ładowności była liczba miejsc siedzących w samochodzie). Był to tzw. wzór Lisaka, zgodnie z którym dopuszczalna ładowność musiała wynosić co najmniej DŁ = 357kg + nx68kg

DŁ – oznacza dopuszczalną ładowność

n – oznacza liczbę miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy

Jeśli samochód miał dopuszczalną ładowność nie mniejszą od tej z wzoru Lisaka, wówczas podatnik miał prawo do pełnego odliczenia VAT od niego, a także od paliwa do tego pojazdu.

Przy zakupie pozostałych samochodów, tj. osobowych oraz niespełniających kryterium dopuszczalnej ładowności, można było natomiast odliczyć 50 proc. podatku, jednak nie więcej niż 5000 zł.

Dane techniczne pojazdu istotne dla odliczenia ustalane były na podstawie świadectwa homologacji (decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskiwania homologacji).

Od 22 sierpnia 2005 r.

Do pełnego odliczenia uprawnia obecnie zakup (nabycie wewnątrzwspólnotowe, import) wszelkich pojazdów samochodowych (prócz samochodów osobowych), których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony. Można także odliczać podatek od paliwa do napędu tych samochodów.
Do odliczenia całości podatku uprawnia także zakup m.in. takich samochodów, jak:

– wielozadaniowe i vany z jednym rzędem siedzeń i kratką (zarówno ciężarowe jak i osobowe),

– wielozadaniowe i vany z kratką, gdzie długość części bagażowej jest większa od części osobowej (zarówno ciężarowe jak i osobowe),

– pojazdy z otwartą częścią ładunkową,

– pojazdy, gdzie kabina kierowcy i nadwozie to oddzielne części pojazdu,

– pojazdy specjalne o określonych w ustawie o VAT przeznaczeniach,

– pojazdy przeznaczone do przewozu co najmniej dziesięciu osób łącznie z kierowcą.

W wypadku pozostałych pojazdów można odliczyć 60 proc. podatku, jednak nie więcej niż 6000 zł. Przy czym w ogóle nie można odliczyć VAT od paliwa do ich napędu.

Od czasu wydania wyroku ETS w sprawie Magoora pojawiły się już wyroki WSA dotyczące zakresu prawa do odliczenia VAT od samochodów i paliwa, zgodnie z którymi można odliczać VAT naliczony od samochodów, jeśli byłoby to możliwe w stanie prawnym obowiązującym na 30 kwietnia 2004 r., względnie w stanie prawnym obowiązującym na 21 sierpnia 2005 r. Np. wyrok z 12 lutego 2009 r. (I SA/Go 35/09) WSA w Gorzowie Wielkopolskim.

Na uwagę zasługuje również wyrok WSA w Krakowie z 3 kwietnia 2009 r. (I SA/Kr 147/09), w którym sąd zajął stanowisko jeszcze korzystniejsze dla podatników.

Więcej w Rzeczpospolitej z 25 maja 2009 r.