Czy przedsiębiorca, który najpierw wykorzystywał środek trwały do działalności zwolnionej, a następnie utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z niego, może odliczyć VAT naliczony przy zakupie? W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości odpowiedź na to pytanie powinna być twierdząca.
Zdarza się, że przedsiębiorca zwolniony z VAT podmiotowo kupuje drogie wyposażenie, lokal użytkowy czy samochód ciężarowy, a w kolejnych latach rezygnuje ze zwolnienia bądź traci do niego prawo i dalej wykorzystuje nabyty wcześniej majątek. W art. 88 ust 1 pkt 5 ustawy o VAT zastrzeżono, że odliczenia podatku naliczonego nie stosuje się do towarów i usług, których nabycie zostało udokumentowane fakturami otrzymanymi przed dniem utraty zwolnienia albo rezygnacji z niego.
Według art. 113 ust. 5 i 7 podatnik który rezygnuje ze zwolnienia przewidzianego dla drobnych przedsiębiorców, bądź je traci, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, może odliczyć VAT naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty/rezygnacji ze zwolnienia, dokumentów celnych oraz zapłacony z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Jedyną zatem podstawą do odliczenia VAT od dobra służącego sprzedaży opodatkowanej, zakupionego przez podatnika uprzednio zwolnionego podmiotowo, mógłby być art. 113 ust. 5 i 7.
Art. 20 VI dyrektywy nakłada na państwa członkowskie obowiązek uwzględnienia korekty odliczeń podatku od wartości dodanej w zakresie dóbr inwestycyjnych. Stosowanie korekt uzależnione jest od ustalenia, czy pierwotnie powstało prawo do odliczenia przewidziane w art. 17 dyrektywy. Powstaje ono z chwilą powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku podlegającego odliczeniu. Zatem o istnieniu prawa do odliczenia decyduje jedynie to, czy osoba nabywająca towary ma przymiot podatnika oraz czy działa w takim charakterze, a więc czy nabyła towary do celów prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Sposób wykorzystania dobra inwestycyjnego nabytego przez podatnika nie ma zatem wpływu na powstanie prawa do odliczenia.
Ostatecznie więc art. 20 dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że możliwość dokonania korekty, którą przewiduje, dotyczy również sytuacji, w której dobro inwestycyjne pierwotnie było przeznaczone na działalność zwolnioną od podatku, a odliczenia były od początku całkowicie wyłączone, i dopiero później, w okresie korekty, dobro to zostało wykorzystane na cele działalności objętej podatkiem VAT.
Więcej w Rzeczpospolitej z 13 lipca 2009 r.