Nie rób błędów w sprawozdaniu finansowym.

W naszym cyklu omawiamy najczęściej spotykane i wykrywane przez biegłych rewidentów błędy towarzyszące sporządzaniu sprawozdań finansowych oraz zamknięciu ksiąg rachunkowych. Zwracamy uwagę na te błędy, które mają największy wpływ na zniekształcenie obrazu majątkowego i finansowego przedsiębiorstwa.

Kiedy wynajmowane aktywa wykazujemy w bilansie firmy ?

Firmy, które korzystają ze składników majątku wziętych w leasing, często mają problemy z właściwym zakwalifikowaniem takich umów, a co za tym idzie rozpoznaniem ich skutków podatkowych i bilansowych.

Często zamiast kupować aktywa trwałe, firmy wynajmują je lub biorą w leasing. Użytkują oddane na podstawie umowy aktywa, jednak nie muszą opłacać zobowiązania wynikającego z zakupu inwestycyjnego (nie angażują środków własnych), lecz spłacają w umówionym okresie raty kapitałowe wraz z odsetkami.

Przez okres trwania umowy przedmiot leasingu/najmu pozo-staj e własnością leasingodawcy. Mimo to może być wykazywany w aktywach korzystającego po spełnieniu pewnych warunków.

Leasing według ustawy o rachunkowości

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości, jeżeli umowa najmu jest zawarta na czas oznaczony i spełnia co najmniej jeden z zawartych w tym artykule warunków (patrz ramka), wówczas kwalifikuje się ją jako umowę leasingu finansowego", a przedmiot umowy zalicza się do aktywów trwałych korzystającego. Powinien on być amortyzowany w okresie jego ekonomicznej użyteczności. W rozumieniu przepisów podatkowych (patrz niżej) jest to zwykle umowa leasingu operacyjnego, pojawią się więc różnice przejściowe z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Najczęściej spełniany bywa warunek nr 4, zwłaszcza gdy umowa dotyczy najmu/leasingu samochodów.

Przedsiębiorcy bardzo często nie dość dokładnie analizują postanowienia umów. Skutek jest taki, że z jednej strony mają zaniżone aktywa, ale z drugiej – zawyżają wynik finansowy okresu – nie naliczają od użytkowanych i faktycznie kontrolowanych aktywów odpisów amortyzacyjnych.

Jak amortyzować

Innym dość często popełnianym błędem jest złe określenie czasu amortyzacji bilansowej. Stawki umorzeniowe są dobierane tak, aby odpowiadały okresowi trwania umowy. Nie jest to odpowiednie, zwłaszcza wtedy, gdy umowa spełnia podatkową definicję leasingu operacyjnego", a kierownictwo jednostki ma zamiar nabyć przedmiot leasingu po zakończeniu umowy. Wtedy stawka powinna odpowiadać okresowi rzeczywistej konsumpcji korzyści ekonomicznych wynikających z danego środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej. W przeciwnym razie środek trwały umorzy się do zera, a w momencie wykupu go od leasingodawcy będzie miał wartość początkową równą wartości końcowej wykupu – niekoniecznie odpowiadającą jego rzeczywistej wartości rynkowej na dzień wykupu.

Leasing finansowy w przepisach podatkowych…

Dla celów podatkowych mianem leasingu finansowego określa się umowy, o których mowa w art. i7f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop). Zgodnie z jego treścią: do przychodów finansującego i odpowiednio do kosztów uzyskania przychodów korzystającego nie zalicza się opłat leasingowych w części stanowiącej spłatę wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

1) umowa leasingu została zawarta na czas oznaczony,

2) suma ustalonych w umowie leasingu opłat, pomniejszona o należny VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych,

3) umowa zawiera postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowymi okresie umowy leasingu dokonuj e korzystający.

Spełnienie tych warunków łącznie decyduje o uznaniu umowy za leasing finansowy. Jest to w praktyce najrzadziej spotykany model leasingu (dla leasingobiorcy kosztem uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne dokonywane przy wykorzystaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek stanowiącym załącznik do updop).

…i leasing operacyjny

Najczęściej zawierane są umowy leasingu operacyjnego". Zgodnie z art i7b ust 1 updop taka umowa musi spełniać oba poniższe warunki:

1) została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40 proc. normatywnego okresu amortyzacji (np. w odniesieniu do samochodów będzie to 24 miesiące), jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości, oraz

2) suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

W leasingu operacyjnym kosztem uzyskania przychodów będzie cała opłata miesięczna z tytułu zawartej umowy jak również inne opłaty z niej wynikające.

Ograniczenia kosztów

W zależności od rodzaju zawartej umowy kosztem uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów podatkowych będą albo odpisy amortyzacyjne od użytkowanych aktywów, albo opłaty leasingowe. Przepisy podatkowe wskazują, że koszty uzyskania przychodów powinny być związane z osiąganymi przez podatnika przychodami. Oznacza to, że podatnik mógłby zaliczyć wszelkie koszty związane z użytkowaniem wynajmowanych aktywów do kosztów uzyskania przychodów -naprawy, remonty, koszty przeglądów samochodów, wymiany opon. Będzie tak przy leasingu operacyjnym lub finansowym, ale w przypadku umów najmu albo umów nienazwanych mogą się pojawić pewne ograniczenia. Często mylna interpretacja warunków umowy lub niewłaściwe jej potraktowanie może w związku z tym zniekształcić wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Takim ograniczeniem będzie np. w razie korzystania z obcych pojazdów możliwość zaliczenia do kosztów tylko wydatków związanych z zakupem paliwa do wysokości limitu ustalonego na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu.

Podobnie koszty ubezpieczenia pojazdów leasingowanych, jeśli nie będą doliczone do rat leasingowych, będą podlegały ustawowym ograniczeniom – koszt uzyskania przychodów będą stanowić składki ubezpieczeniowe do wysokości ich wartości nieprzekraczającęj 20 tys. euro (nadwyżka składek ponad tę wartość samochodu jest wyłączona z kosztów uzyskania przychodów).

Niejednolite jest także podejście władz skarbowych do opłat ponoszonych przez korzystającego, wynikających z wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu (najlepiej wówczas kierować się interpretacją urzędu uzyskaną w trybie przewidzianym w ordynacji podatkowej).

Więcej Rzeczpospolita.