Pracę w godzinach nadliczbowych trzeba zlecić i ewidencjonować

Dziennik Gazeta Prawna (2010-04-15), autor: Dariusz Gawron-Jedlikowski , oprac.: GR

kwi 16, 2010

Praca w godzinach nadliczbowych nie może być z góry zaplanowana w ramach organizacji pracy. Także pracownik nie może wymuszać na pracodawcy przesuwania wykonywania obowiązków poza zwykły czas pracy.

Jak czytamy w Rzeczpospolitej, wykonywanie pracy w ramach godzin nadliczbowych musi być uzasadnione nadzwyczajnymi okolicznościami, jak np. konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii – wówczas nie ma limitu liczby godzin nadliczbowych, jakie są niezbędne do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczej.

Najczęstszą jednak przyczyną pracy ponad obowiązujące normy czasu pracy są szczególne potrzeby pracodawcy. Limit dobowy jest określony pośrednio przepisem art. 132 k.p. stanowiącym, że pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo, do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.

Limit roczny wynosi 150 godzin. Przewidziana została także możliwość ustalenia innej liczby godzin nadliczbowych w ciągu roku. Takiego ustalenia można dokonać w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy albo w przypadku nie objęcia pracodawcy układem zbiorowym lub brakiem konieczności tworzenia regulaminu pracy – w indywidualnej umowie o pracę. Uwzględniając przeciętną tygodniową normę czasu pracy maksymalna liczba godzin nadliczbowych w ciągu roku może wynieść 416 (52 tygodnie x 8-godzinny limit pracy nadliczbowej przeciętnie w każdym tygodniu).

W wyroku z 5 lutego 1976 r. Sąd Najwyższy (I PRN 58/75, PiZS 1977/6/66) przypomniał, że obowiązujące przepisy nie zawierają warunku wydania wyraźnego polecenia przez zwierzchnika w zakresie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Polecenie takie może więc być wydane w jakikolwiek sposób przez każde zachowanie się przełożonego, ujawniające w dostateczny sposób jego wolę. Konieczność wykonywania przez pracownika pracy w godzinach nadliczbowych może być również uznana za wynikającą z polecenia jego przełożonych. Jeśli zatem pracownik ma jakiekolwiek wątpliwości co do polecenia mu pracy w godzinach nadliczbowych, powinien żądać potwierdzenia tej okoliczności na piśmie.

Pracę w godzinach nadliczbowych zleca pracodawca (lub upoważniona przez niego osoba).
 
Przepisy kodeksu pracy przewidują bezwzględny obowiązek ewidencjonowania czasu pracy. Szczegółowe zasady ewidencjonowania zostały określone w przepisach rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 15 kwietnia 2010 r.