Kiedy transakcja dotyczy zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Rzeczpospolita (2010-04-20), autor: Jarosław Sekita , oprac.: GR

kwi 21, 2010

Jeśli sprzedawany lub wnoszony aportem majątek ma status zorganizowanej części przedsiębiorstwa, taka transakcja może mieć szczególne skutki podatkowe. Problem w tym, że choć przepisy podatkowe definiują, co należy rozumieć przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa, ich interpretacja budzi wątpliwości.
 
Jak czytamy w Rzeczpospolitej, zorganizowana część przedsiębiorstwa (zcp) jest jego jednostką wewnętrzną. Może być wydzielana z przedsiębiorstwa przez różne podmioty prawa, także osoby fizyczne.

Zcp jest to zespół majątkowy przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. Wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalne niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie.

Tą ostatnią przesłankę rozumie się zazwyczaj jako potencjalną zdolność do niezależnego działania gospodarczego jako samodzielnego podmiotu gospodarczego i to jeszcze w ramach istniejącego przedsiębiorstwa.

Wymogiem wyodrębnienia organizacyjnego jest w pierwszej kolejności nadanie jednostce autonomii w podejmowaniu decyzji dotyczących działalności zcp. Wiąże się to z ustanowieniem władz jednostki wewnętrznej. Autonomia decyzyjna jednostki może być ograniczona. Takie ograniczenie autonomii nie przekreśla jednak wyodrębnienia organizacyjnego. Zcp pozostaje bowiem prawną częścią spółki. Sprawowanie pieczy nad działalnością wyodrębnionej zcp jest obowiązkiem zarządu spółki. 

Z wyodrębnieniem organizacyjnym wiąże się zarządzanie zespołem pracowniczym zcp.

Wyodrębnienie organizacyjne powinno oznaczać również wskazanie zespołu majątkowego niezbędnego do prowadzenia działalności przez zcp i przekazanie go do wykorzystania przez jednostkę wewnętrzną. W zakresie majątkowych aspektów wyodrębnienia organizacyjnego należy wskazać konieczność, aby zarząd był w zakresie kompetencji władz wydzielanej jednostki. Wyodrębnienie organizacyjno-majątkowe nie oznacza wymogu odrębnej własności majątku po strome zcp.

Wyodrębnienie finansowe nie wymaga nadania zcp samodzielności bilansowej. Postulowana niekiedy samodzielność bilansowa jednostki jako warunek uznania jej za zcp nie znajduje potwierdzenia w przepisach.

Wydzielenie finansowe wymaga takiego prowadzenia rachunkowości w jednostce, aby można było przypisać działalności prowadzonej przez zcp przychody i koszty.

Dla podkreślenia wyodrębnienia finansowego zcp celowe jest również stworzenie rachunku bankowego właściwego dla wydzielonej jednostki.

W odniesieniu do zobowiązań obowiązuje zasada podobna do stosowanej w przypadku aktywów. Jeżeli na moment zbycia zcp nie istnieją zobowiązania związane z wydzieloną jednostką, nie ma potrzeby sztucznego uzupełniania składników majątku o zobowiązania. Jeżeli jednak istnieją zobowiązania związane z wydzieloną aktywnością, aby zespół składników majątkowych był uznany za zcp, zobowiązania te powinny być jej elementem.

Zbycie zobowiązań (długów) wraz z pozostałymi składnikami majątku zcp następuje w zakresie dopuszczonym przepisami prawa cywilnego. Przeniesienie zobowiązań bez zgody wierzyciela wywołuje jedynie skutki wewnętrzne (pomiędzy stronami umowy zbycia zcp). Wierzyciel nadal może dochodzić swojej należności od zbywcy zcp.

Dla bezpieczeństwa podatkowego należy zalecić, aby wydzielona jednostka jeszcze przed jej zbyciem uzyskała samodzielność gospodarczą i realizowała ją w praktyce.

Więcej w Rzeczpospolitej z 15 kwietnia 2010 r.