Mężczyzna prowadzi działalność gastronomiczną i zarazem, jako franczyzodawca, podpisuje umowy franczyzy z osobami, które chcą prowadzić taki sam biznes. Za każdym razem określa w umowie okres zastrzeżony, czyli minimalny okres, przez jaki franczyzobiorca będzie musiał płacić wynagrodzenie za pomoc w prowadzeniu działalności gastronomicznej.

 

Jeśli franczyzobiorca wypowie umowę wcześniej, musi zapłacić franczyzodawcy kwotę równą sumie miesięcznych opłat franczyzowych za cały pozostały okres zastrzeżony. 

 

Dwukrotnie tak się zdarzyło i stąd powstał spór z fiskusem, czy opłaty za okres, jaki pozostał do zakończenia okresu zastrzeżonego, są opodatkowane VAT. 

 

Podatnik uważał, że są to kary umowne, o których mowa w art. 483 kodeksu cywilnego. Nie są związane z żadną wykonywaną usługą, a więc nie podlegają VAT. Mężczyzna tłumaczył, że wyrównują mu one utracone korzyści oraz uszczerbek związany z przekazaniem franczyzobiorcy know-how, jak prowadzić biznes. Są więc odszkodowaniem – argumentował.

 

Innego zdania był dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Stwierdził, że opłaty są zapłatą wynikającą z umowy franczyzy. Są więc wynagrodzeniem za usługę, a w tym wypadku – za zgodę na odstąpienie od umowy. Skoro jest to usługa, to jest ona opodatkowana VAT i trzeba ją udokumentować fakturą, a nie notą, jak chciał podatnik – stwierdził organ.

 

Podobnego zdania były sądy obu instancji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie orzekł, że opłaty są rozliczeniem z tytułu umowy franczyzy. Jest to rodzaj odstępnego, zapłata za zgodę na prawo do wcześniejszego wycofania się z umowy – wyjaśnił sąd.

 

Zgodził się z tym Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 7 października 2020 r., sygn. akt I FSK 22/18). Orzekł, że świadczenie należne franczyzodawcy za przedterminowe rozwiązanie umowy ma charakter usługi. Jest bowiem konsekwencja zawarcia umowy franczyzy. 

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 28 października 2020 r.