Jeden z kierowników działu w naszej firmie domaga się wypłaty wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Jego zdaniem jest do tego zmuszony przez nawał obowiązków i twierdzi, że jest ich zbyt dużo. Naszym zdaniem jako osoba zajmująca kierownicze stanowisko nie ma prawa do świadczeń z tytułu nadgodzin. Taki jest wymóg na tym stanowisku, zresztą rekompensowany wysoką pensją. Czy roszczenia pracownika mogą być uwzględnione przez sąd? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.

Tak – odpowiada ekspertka współpracująca z DGP. Należy liczyć się z tym, że w razie sporu przed sądem wyrok będzie korzystny dla pracownika, aczkolwiek jak zawsze będzie to zależało od ustalonego w procesie stanu faktycznego.

Pracodawca powołuje się na zasadę wynikającą z art. 151⁴ par. 1 kodeksu pracy, z którego wynika, że pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem par. 2. Jak zaś stanowi par. 2, kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości określonej w art. 151¹ par. 1, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Orzecznictwo wyraźnie jednak podkreśla, że przepis ten nie wprowadza przymusu bezpłatnej, nieograniczonej pracy kadry zarządzającej. Ma ona swoje granice. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 25 maja 2022 r., sygn. akt III PSK 210/21, wskazał, że już z samej treści wspomnianego art. 151⁴ k.p. wynika zakaz stosowania przez pracodawców takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym swoim założeniu rodzą konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących kierownicze stanowiska. Praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest tylko wyjątkowo, w razie konieczności. Pracodawca nie może więc ustalić pracownikowi takiego zakresu obowiązków, który nie może zostać wykonany w normalnych godzinach pracy. Osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych nie mogą więc być pozbawione prawa do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wadliwa organizacja pracy wymusza systematyczne przekraczanie norm czasu pracy.

W podobnym tonie SN wypowiedział się np. w postanowieniu z 17 lutego 2022 r., sygn. akt I PSK 231/21, w którym stwierdził, że pracownicy zarządzający (kierownicy) zachowują prawo do wynagrodzenia i dodatku, jeśli wykażą, że poza normalnymi godzinami pracowali permanentnie. Tylko doraźna praca ponadwymiarowa, niewyrównana czasem wolnym, jest w istocie bezpłatna.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 16 marca 2023 r., autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR