Zbyt hojny szef sam wpędza się w kłopoty

Rzeczpospolita (2010-09-17), autor: Renata Majewska , oprac.: GR

wrz 20, 2010

Przyznając zleceniobiorcy świadczenia zastrzeżone w przepisach dla pracowników, narażamy się na zarzuty o rzekome „ukrywanie” stosunku pracy.

Jak donosi Rzeczpospolita, rozporządzenie składkowe w § 5 ust. 2 nakazuje odpowiednie stosowanie do zleceniobiorców składkowych ulg w nim wymienionych. Nie oznacza to jednak, że zleceniobiorcom przysługują wszystkie ubezpieczeniowe preferencje z tego aktu prawnego.

Ograniczenie to wynika z istoty konstrukcji umowy-zlecenia, która jako cywilny kontrakt cechuje się elastycznością, luźnym podporządkowaniem mocodawcy czy możliwością wyznaczenia zastępcy. Nadmierne uposażenie zleceniobiorcy przysługujące według prawa wyłącznie pracownikom, sugeruje zatem, że mamy do czynienia z zatrudnieniem pracowniczym, a nie cywilnym. A w takiej sytuacji ZUS, PIP czy urząd skarbowy mogą uznać dany węzeł prawny za stosunek pracy. Ponadto z ich inicjatywy sąd pracy też ma prawo ustalić istnienie stosunku pracy, co potwierdził SN w orzeczeniu z 3 czerwca 2008 r. (I PK 311/07).
 
Rzeczpospolita wylicza zwolnienia składkowe, których lepiej nie stosować:

a) Nagrody jubileuszowe przysługujące nie częściej niż co 5 lat – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników za długą i lojalną pracę. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

b) Należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego, zapłata za dokumentację dostarczoną bezumownie przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu – jak wskazuje nazwa świadczenia, chodzi o pracowniczy projekt wynalazczy. Przepisy nie przewidują projektu wynalazczego zleceniobiorcy.

c) Nagrody ministra gospodarki za szczególne osiągnięcia w eksporcie – takie nagrody minister przyznaje prawie wyłącznie pracownikom.

d) Odprawy emerytalne i rentowe – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników, często uzależnione od długości pracy. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

e) Odprawy wypłacone pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej zgodnie z art. 125 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

f) Odszkodowania za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz niezbędnych do pracy należne na podstawie art. 237′ § 2 k.p. – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

g) Zwrot pracownikowi kosztów służbowego przeniesienia, zasiłek na zagospodarowanie i osiedlenie w związku ze służbowym przeniesieniem – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

h) Dodatek za warunki pracy z tytułu wykonywania pracy za granicą (dodatek walutowy) przysługujący nauczycielom zatrudnionym w publicznych szkołach, szkolnych punktach konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych i wojskowych oraz urzędach konsularnych RP – określony w odrębnych przepisach MEN – są to świadczenia zarezerwowane tylko dla określonych nauczycieli. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

i) Dodatki dewizowe wypłacane pracownikom zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich – do 75% dodatków – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

j) Dodatki za rozłąkę wypłacane pracownikom czasowo przeniesionym oraz strawne – do wysokości diet określonych w rozporządzeniu o krajowych podróżach służbowych – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

k) Świadczenia urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy o zfśs – do wysokości podstawowych odpisów – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników wybierających się na długi urlop wypoczynkowy. Zleceniobiorcy nie mają tymczasem prawa do urlopu wypoczynkowego. Przyznanie takich świadczeń zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

l) Środki otrzymywane w zpch i zaz na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób niepełnosprawnych, na podstawie odrębnych przepisów, z zfron albo z zfa, z wyłączeniem wynagrodzeń finansowanych ze środków tych funduszy – są to świadczenia zarezerwowane w przepisach dla pracowników. Ich przyznanie zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

ł) Składniki wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo podczas pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i rehabilitacyjnego świadczenia w myśl układów zbiorowych pracy lub płacowych przepisów, jeżeli składniki są faktycznie wypłacane za te okresy – świadczenia te mają charakter socjalny, wyrównania zatrudnionemu poziomu dochodów podczas przebywania na zasiłku bądź świadczeniu rehabilitacyjnym. Ich przyznanie zleceniobiorcom w układzie zbiorowym pracy czy innych przepisach płacowych grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

m) Dodatki uzupełniające 80% zasiłek chorobowy wypłacane przez pracodawców – do wysokości łącznie z zasiłkiem 100% podstawy wymiaru składek – świadczenia te mają charakter socjalny, wyrównania zatrudnionemu poziomu dochodów podczas przebywania na zasiłku, bądź świadczeniu rehabilitacyjnym. Ich przyznanie zleceniobiorcom w układzie zbiorowym pracy czy innych przepisach płacowych grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

n) Dodatkowe świadczenia niemające charakteru deputatu przyznawane na podstawie szczególnych przepisów – branżowych kart lub układów zbiorowych, tj. pieniężny ekwiwalent z tytułu zwrotu kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na naukowe pomoce dla dzieci, barbórkowe, z wyjątkiem pieniężnych nagród z racji uroczystych dni – branżowe karty i układy zbiorowe nie przewidują takich świadczeń dla zleceniobiorców. Ich przyznanie zleceniobiorcom w inny sposób grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

o) Nagrody za wyniki sportowe wypłacane przez kluby sportowe i polskie związki sportowe, za wybitne osiągnięcia sportowe, za osiągnięcia w zawodowej pracy w dziedzinie fizycznej kultury, wypłacane z budżetowych środków – świadczenia takie są zwykle przyznawane wyłącznie pracownikom.

p) Świadczenia przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie zawodowych kwalifikacji pracownika i wykształcenia ogólnego, z wyjątkiem wynagrodzenia z tytułu szkoleniowego urlopu i zwolnienia od pracy – nie ma odrębnych przepisów o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych zleceniobiorców. Przyznanie takich świadczeń zleceniobiorcy grozi uznaniem umowy-zlecenia za stosunek pracy.

q) Świadczenia w naturze w formie działki gruntu.

Więcej w Rzeczpospolitej z 17 września 2010 r.