ZUS odmówił mi prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, bo niezdolność do pracy przypadła w okresie urlopu bezpłatnego. Czy mogę podważyć decyzję ZUS, powołując się na specjalne względy? Musiałam wystąpić o urlop bezpłatny, aby opiekować się chorym członkiem rodziny – pyta czytelniczka Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspertka współpracująca z DGP – zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Przysługuje ono przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. W art. 22 ustawy zasiłkowej wskazano, że do świadczenia rehabilitacyjnego mają zastosowanie niektóre przepisy o zasiłku chorobowym, m.in. art. 12 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim zasiłek chorobowy (świadczenie rehabilitacyjne) nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:
● urlopu bezpłatnego;
● urlopu wychowawczego;
● tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
● usprawiedliwionej nieobecności w pracy, o której mowa w art. 632 par. 8 kodeksu pracy (okres po śmierci pracodawcy).
Jak wynika więc wprost z brzmienia przepisów, wykorzystywanie urlopu bezpłatnego wyklucza nabycie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. W niektórych jednak przypadkach ubezpieczeni podejmują próbę uzyskania świadczenia poprzez powołanie się na względy osobiste i np. trudną sytuację życiową. Tak było również w sprawie rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy (postanowienie z 10 maja 2022 r., sygn. akt II USK 539/21). W sprawie tej ubiegająca się o świadczenie powołała się właśnie na względy osobiste. Sąd nie uznał jednak tego za wystarczający powód, aby przyznać jej prawo do świadczenia. Uznał, że brzmienie art. 22 w zw. z art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej nie pozostawia wątpliwości. Urlop bezpłatny jest sytuacją faktyczną i nie ma przy tym znaczenia cel tego urlopu lub intencje pracownika, gdy składał o niego wniosek. Skoro zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego, to nie ma podstaw, aby wprost nie stosować takiej samej normy do niezdolności do pracy przypadającej w czasie świadczenia rehabilitacyjnego.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 12 stycznia 2023 r., autor: Anna Kwiatkowska, oprac.: GR