Od sprzedaży praw majątkowych trzeba czasem zapłacić PCC
To, czy sprzedaż praw majątkowych podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, zależy m.in. od miejsca ich wykonywania. Niestety, przepisy podatkowe nie precyzują, jak je ustalić?
Coraz częściej mamy do czynienia, obrotem prawami majątkowymi pomiędzy podmiotami mającymi siedzibę w różnych państwach. Konsekwencje podatkowe takiej transakcji mogą istotnie wpłynąć na jej koszty.
Za prawa majątkowe uważa się takie wartości, które są przenaszalne oraz reprezentują określoną ekonomiczną wartość. Są to m.in. wierzytelności czy udziały w kapitale lub majątku innych podmiotów. Ich zbycie może podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych (dalej PCC).
Transakcje objęte PCC
Ustawa o PCC wymienia wśród czynności podlegających opodatkowaniu m.in. sprzedaż oraz zamianę praw majątkowych (art. i ust. i pkt i lit. a). Warunkiem objęcia tych czynności PCC jest jednak spełnienie przesłanek określonych w art. i ust. 4. Przedmiotem transakcji muszą być: prawa majątkowe wykonywane w Polsce lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski i czynność cywilnoprawna została tu dokonana.
Zatem sprzedaż praw majątkowych podlega PCC w Polsce, gdy prawa majątkowe będące jej przedmiotem są wykonywane w Polsce. Gdy prawa te są wykonywane za granicą, sprzedaż będzie opodatkowana w Polsce tylko wtedy, gdy spełnione zostaną dodatkowe warunki: na terenie Polski musi znajdować się siedziba nabywcy praw, jak I miejsce ich sprzedaży.
Miejsce wykonania prawa majątkowego
Jak ustalić, kiedy dane prawa majątkowe są wykonywane na terytorium Polski Tego ustawa o PCC nie precyzuje.
Z orzecznictwa wynika, że miejscem wykonania zobowiązania wynikającego z zawartej umowy jest miejsce spełnienia świadczenia przez zobowiązanego, które z kolei należy określić zgodnie z art. 454 kodeksu cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 14 lutego 2002 r., III CZP 81/2001, wyrok NSA z 8 listopada 1991 r. Il CO 16/91, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 czerwca 1992 r., I Acz 268/82).
Zgodnie z tym przepisem, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia przez dłużnika nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Wyjątkiem od tej zasady są świadczenia pieniężne, które powinny być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Ponadto, według art. 454 § 2 k.c, jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa".
W razie zmiany wierzyciela
Jeśli uznamy, że prawo majątkowe skutkujące świadczeniem pieniężnym jest wykonywane co do zasady w miejscu siedziby wierzyciela, pojawia się pytanie, czy decyduje miejsce siedziby pierwotnego wierzyciela – zbywcy prawa majątkowego, czy też siedziba właściwa dla nowego nabywcy tego prawa Posiłkując się znowu art. 454 k.c. mówiącym o siedzibie wierzyciela ustalonej na dzień spełnienia świadczenia pieniężnego, wydaje się, że można wykluczyć pierwszą opcję.
Do takiego stanowiska przychylił się również SN w przytoczonej już uchwale z 14 lutego 2002 r., stwierdzając, że w razie przelewu wierzytelności zapłata dłużnika będzie dokonana w miejscu siedziby nabywcy wierzytelności.
Nie oznacza to jednak automatycznie, że prawidłowa jest druga opcja. Literalna wykładnia art. 454 k.c. prowadzi do wniosku, że ostatecznie prawidłowe określenie miejsca wykonania prawa majątkowego będzie możliwe dopiero w chwili, gdy dłużnik spełni swoje zobowiązanie.
Tymczasem w momencie sprzedaży prawa to miejsce nie jest jeszcze znane. Jest przecież możliwe, że już po nabyciu praw majątkowych, a przed spełnieniem zobowiązania, siedziba wierzyciela zmieni się kolejny raz, bo albo nabywca przeniesie swoją siedzibę, albo też po raz wtóry odsprzeda prawa majątkowe.
Tymczasem art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC przewiduje, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, jaką jest sprzedaż, a art. 10 ust. 1 nakazuje wpłacić należny podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Potencjalny podatnik, którym jest zgodnie z art. 4 pkt 1 nabywca, dokonując międzynarodowej transakcji dotyczącej praw mąjątkowych, może zatem stanąć przed trudnym zadaniem. W momencie ewentualnego zaistnienia obowiązku podatkowego nie będzie mógł z absolutną pewnością stwierdzić, czy ten obowiązek powstał (chyba że wie, iż ostatecznie on sam będzie odbiorcą świadczenia dłużnika).
Problem jest istotny, ponieważ często nabywcy praw majątkowych nie zamierzają sami czerpać pożytków z praw majątkowych, ale nabywają je w celu odsprzedaży. W takiej sytuacji nie można jednoznacznie przyjąć, że prawo majątkowe zostanie wykonane tam, gdzie nabywca prawa ma swoją siedzibę.
Więcej Rzeczpospolita.