Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przedsiębiorcy, gdy spełnia on łącznie następujące warunki:

• został uznany za niezdolnego do pracy,

• ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, np. 5 lat okresu składkowego i nieskładkowego, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat,

• jego niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych, np. w czasie ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, ale nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Prawo do świadczenia przedemerytalnego dla przedsiębiorcy reguluje art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Przysługuje ono osobie, która:

• do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność w rozumieniu przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych,

• za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne,

• do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej: 56 lat – kobieta lub 61 lat – mężczyzna,

• posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Te warunki przedsiębiorca musi spełnić łącznie.

Prawo do emerytury po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego przysługuje zarówno osobie, która bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pozostawała w stosunku pracy, jak również takiej, która wykonywała inny rodzaj działalności zarobkowej, np. prowadziła działalność gospodarczą. Może się o nią również starać osoba, która przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę nie pracowała i nie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Aby nabyć prawo do emerytury nie jest konieczne ustanie ubezpieczenia z dniem osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które zamierzają przejść na emeryturę, nie muszą likwidować działalności gospodarczej. Mogą pobierać świadczenie i nadal prowadzić działalność. Muszą jednak pamiętać, że w takiej sytuacji będą ich obowiązywały przepisy dotyczące ograniczania i zawieszania wypłacanej emerytury w związku z osiąganym przychodem.

Wcześniejsza emerytura to świadczenie pracownicze. Przysługuje ona tylko tym osobom, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie były pracownikami. Konieczne jest przy tym, aby z okresu ostatnich 24 miesięcy ubezpieczenia 6 miesięcy stanowił czas pozostawania w stosunku pracy.

Prawo do wcześniejszej emerytury może też nabyć osoba prowadząca działalność gospodarczą, która jednocześnie jest zatrudniona na umowę o pracę i z tego z tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Warunek pozostawania ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym musi być spełniony przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Zatem wykonywanie innej działalności po dniu zgłoszenia wniosku i rozwiązaniu stosunku pracy, lecz przed przyznaniem emerytury, nie stanowi przeszkody do przyznania emerytury.

Z kolei warunek pozostawania w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy ubezpieczenia nie jest wymagany, jeżeli w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wnioskodawca jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wystarczy wówczas jakikolwiek okres ubezpieczenia pracowniczego. Ubezpieczenie to musi być jednak ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu podlegał rencista.

Jeżeli jednak w czasie, w którym ubezpieczony był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy, wykonywał on działalność inną niż zatrudnienie w ramach stosunku pracy i podlegał z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, uznaje się, że nie został spełniony warunek pozostawania ostatnio pracownikiem. Tym samym takiej osobie nie przysługuje prawo do emerytury.

Wnioskodawca nie musi spełniać warunku pozostawania ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym przez co najmniej 6 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, gdy udowodni, że cały wymagany okres stażu emerytalnego to ubezpieczenie pracownicze.

Więcej w Rzeczpospolitej z 12 lipca 2016 r.