Organ rentowy przeprowadził kontrolę u przedsiębiorcy, w wyniku której zakwestionował prawidłowość i rzetelność obliczania składek na ZUS. Powód? W jego ocenie paczki świąteczne, przygotowane dla dzieci pracowników w wieku od 1 roku do 14 lat i wręczane podczas imprezy choinkowej stanowią przychód osiągnięty w naturze, od którego powinny być opłacane składki. Zdaniem firmy, takie świadczenie jest wyłączone z podstawy wymiaru, ponieważ zostało ono sfinansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS). ZUS uznał jednak, że firma wydała środki z naruszeniem naczelnej zasady wynikającej z art. 8 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 800 ze zm.). Zgodnie z nią przy wydatkowaniu pieniędzy z ZFŚS należy brać pod uwagę sytuację życiową, rodzinną i materialną pracownika. W niniejszej sprawie pracodawca nie dokonał analizy w tym zakresie. Dlatego przekazanie pracownikom paczek świątecznych nie mogło być traktowane jako świadczenie o charakterze socjalnym. Tym samym jego wartość nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek. Firma nie może bowiem przyznawać świadczeń finansowanych z funduszu według dowolnie wybranych przez siebie kryteriów.

Spółka nie zgodziła się z taką interpretacją i odwołała się do sądu. Uzasadniała, że o zwolnieniu z wpłat do ZUS przesądza spełnienie łącznie dwóch przesłanek. Świadczenie musi być faktycznie pokryte ze środków zgromadzonych na koncie funduszu i realizować cel socjalny. W tym przypadku obydwa kryteria zostały spełnione. Odwołujący podkreślił również, że w jego ocenie ustawodawca pozostawił pracodawcy swobodę w ustalaniu kryteriów badania położenia materialnego. Dlatego nie ma podstaw prawnych do zawężania tej przesłanki wyłącznie do przychodu przypadającego na członka rodziny.

Sąd okręgowy w Płocku (wyrok z 19 października 2017 r., sygn. akt VI U 1144/16) uznał odwołania za zasadne, co skutkowało zmianą zaskarżonych decyzji. SO podkreślił, że w niniejszej sprawie zostało zachowane kryterium socjalne, polegające na różnicowaniu sytuacji pracowników w zależności od tego, czy posiadają dzieci. Nie jest natomiast konieczne regulowanie przyznawania świadczeń rzeczowych również z uwzględnieniem uzyskiwanych przychodów. Cel socjalny (przyznanie paczek świątecznych) nie musi być realizowany poprzez uwzględnienie łącznie wszystkich wymogów wskazanych w art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Kryterium sytuacji rodzinnej, a więc posiadanie dzieci w wieku od 1 do 14 lat, jest wystarczającą realną i sprawdzalną przesłanką wydatkowania środków z ZFŚS.

SO podkreślił także, że gdyby spółka miała uzależniać rodzaj paczek od sytuacji materialnej każdego z pracowników, wówczas naruszyłaby zasady współżycia społecznego. Z punktu widzenia dzieci największe znaczenie ma przecież taka sama jakość otrzymanego podarunku i jego ilościowa zawartość, nie zaś kryteria formalne jego przyznania.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 7 grudnia 2017 r.