US odmówił mi uchylenia (zawieszenia) czynności egzekucyjnych w postaci zajęcia rachunku bankowego. Złożyłem wniosek o zawarcie układu ratalnego, ale ZUS go odrzucił, a egzekucja to uciążliwość dla firmy. Czy warto się odwołać? – pyta czytelnik Dziennika Gazety Prawnej.
Jak odpowiada ekspert współpracujący z DGP – kluczowe znaczenie dla oceny prawnej tej sytuacji ma art. 58 par. 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wynika z niego, że w przypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego pozostają w mocy już dokonane czynności egzekucyjne, z tym że w okresie zawieszenia z przyczyn określonych w art. 56 par. 1 pkt 1 i 4 mogą być dokonywane, za zgodą organu egzekucyjnego, wypłaty z rachunków bankowych zobowiązanego po przedstawieniu przez niego dokumentów świadczących o konieczności poniesienia danych wydatków. Organ egzekucyjny może jednak uchylić dokonane czynności egzekucyjne, jeżeli to jest uzasadnione ważnym interesem zobowiązanego, interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie, a osoby trzecie na skutek tych czynności nie nabyły praw. Uchylenie dokonanych czynności nie powoduje umorzenia należnych za nie kosztów egzekucyjnych.
Istotę mechanizmu z par. 2 trafnie zaprezentowano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 kwietnia 2018 r., sygn. akt II FSK 1241/16. Wskazano, że postępowanie prowadzone na podstawie art. 58 par. 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji jest postępowaniem wpadkowym w obrębie postępowania egzekucyjnego, o wąsko zarysowanym zakresie. Jego istotę stanowi ustalenie, czy w przypadku zawieszenia postępowania egzekucyjnego na podstawie przesłanek zawartych w tym przepisie możliwe jest podjęcie – mającego uznaniowy charakter – rozstrzygnięcia o uchyleniu dokonanych czynności egzekucyjnych. Dalej podkreślono, że przepis ten może zostać zastosowany wyłącznie wtedy, gdy dokonana czynność nie została zrealizowana i nie doszło tym samym do zrealizowania celu postępowania egzekucyjnego (np. w wyniku dokonanego przez organ egzekucyjny zajęcia rachunku bankowego zobowiązanego zobowiązany nie wykonał obowiązku określonego w tytule wykonawczym). Postępowanie to nie może służyć badaniu prawidłowości i zgodności z prawem całego postępowania egzekucyjnego we wszystkich jego aspektach i fazach.
Instytucja uchylenia czynności egzekucyjnej może być zastosowana tylko wtedy, gdy postępowanie egzekucyjne zostało zawieszone. Co jednak istotne, z opisu sytuacji wynika jedynie to, że został złożony wniosek o układ ratalny, ale nie zakończył się podpisaniem z ZUS określonego porozumienia. Warto tu przytoczyć stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 10 grudnia 2019 r., sygn. akt I SA/Rz 771/19. Stwierdzono tam, że to wierzyciel jest uprawniony do dokonania takiej czynności (rozłożenia na raty) i dopóki jej nie dokona, dopóty organ ma obowiązek prowadzić postępowanie egzekucyjne. Sąd nie jest uprawniony do kontrolowania w tym zakresie wierzyciela i zgodności z prawem odmowy rozłożenia wierzytelności na raty.
Podsumowując, można więc stwierdzić, że postanowienie ZUS o odmowie uchylenia czynności egzekucyjnych wydaje się zasadne.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 5 marca 2020 r.