Prowadzę działalność gospodarczą. Od połowy marca pobieram zasiłek opiekuńczy z powodu zamknięcia szkoły mojego syna. Czy i jakie składki będę musiała zapłacić za marzec? Wiem, że pobierając zasiłek chorobowy, można pomniejszyć składki, czy tak samo jest w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego pobieranego w związku z epidemią COVID-19? – pyta czytelniczka Dziennika Gazety Prawnej.
Tak – odpowiada ekspertka współpracująca z DGP. Na podstawie obowiązujących przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) przedsiębiorca będzie mógł zmniejszyć składki na ubezpieczenia społeczne za marzec. Zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy systemowej za miesiąc, w którym nastąpiło objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Zgodnie z ust. 10 zasadę tę stosuje się także w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku. Ustawa nie precyzuje, że chodzi jedynie o zasiłek chorobowy. Prawo do pomniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne mają także osoby pobierające zasiłek opiekuńczy. Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadzająca dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie przewiduje wyjątku od tych zasad, co oznacza, że także rodzic korzystający z tego zasiłku będzie mógł zapłacić niższe składki.
Trzeba jednak zrobić kilka zastrzeżeń. Przede wszystkim zmniejszenie dotyczy składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy. Składka zdrowotna musi być opłacona w pełnej wysokości bez względu na to, przez ile dni przedsiębiorca wykonywał działalność gospodarczą, a przez ile pobierał zasiłek.
Kolejną ważną okolicznością jest to, że prawo do pełnego pomniejszenia składek mają osoby, które opłacają najniższe składki. Oznacza to, że dla przedsiębiorców, którzy nie mają już prawa do 24-miesięcznego okresu preferencyjnych składek, warunkiem będzie opłacanie składek od podstawy wynoszącej 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Ogromna większość prowadzących działalność oczywiście warunek ten spełni, ponieważ tylko niewielki procent opłaca składki od wyższej niż minimalna podstawy. W przypadku osób opłacających składki wyższe będzie możliwe tylko częściowe pomniejszenie – jedynie równowartości najniższej podstawy. Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 11 lipca 2019 r., sygn. akt III UZP 1/19, uznał, że dobrowolnie opłacana część podstawy wymiaru ponad najniższą (a więc powyżej 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia) musi być opłacana w całości.
Obniżenie podstawy wymiaru składek nie wyklucza skorzystania przez przedsiębiorcę z odroczenia terminu płatności składek lub rozłożenia ich na raty.
Trzeba mieć na uwadze, że podpisana przez prezydenta nowelizacja specustawy przewiduje nawet zwolnienie przedsiębiorcy ze składek za kilka miesięcy, w tym za marzec 2020 r. Przedsiębiorca, o ile spełni zawarte w nowelizacji inne warunki dotyczące przychodu, nie będzie musiał w ogóle opłacać składek za marzec, jeśli złoży odpowiedni wniosek.
Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 2 kwietnia 2020 r.