Do rozwiązania spółki cywilnej warto dobrze się przygotować. Istotne są zwłaszcza podatkowe konsekwencje takiej decyzji, a te nie zawsze są jasne.
Likwidacja pociąga za sobą konieczność dopełnienia obowiązków ewidencyjnych w zakresie NIP, wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej w gminie, REGON, zgłoszenia do ZUS. Trzeba pamiętać o nich także w razie wystąpienia wspólnika ze spółki.
Rozliczenie z fiskusem musi poprzedzić zawiadomienie urzędu skarbowego o likwidacji i sporządzenie remanentu likwidacyjnego.
Odpowiedzi na pytania dotyczące podatkowych skutków likwidacji spółki szukać trzeba przede wszystkim w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) dotyczących;
likwidacji działalności gospodarczej (art 24 ust 3 i art 44 ust. 4),
zwrotu wkładów wniesionych do spółki (art 21 ust 1 pkt 50) i
odpłatnego zbycia składników majątku trwałego (art 14 ust. 2 pkt 1 oraz art 24 ust 2). Zacznijmy jednak od zasad rozliczenia opisanych w kodeksie cywilnym. Po rozwiązaniu z majątku spółki cywilnej trzeba przede wszystkim spłacić jej długi. Następnie zwraca się wspólnikom wkłady i dzieli majątek wspólny.
Własność w częściach ułamkowych
Rozwiązanie spółki cywilnej (przepisy podatkowe posługują się określeniem likwidacja) powoduje, że majątek wspólników dotychczas wspólny, objęty współwłasnością łączną, niepodzielną, staje się ich majątkiem w częściach ułamkowych, odpowiadających udziałom w zyskach i stratach. Udziały te są równe, jeśli nie zostało to inaczej ustalone w umowie spółki.
Dwuosobowa spółka rozwiązuje się także wówczas, gdy występuje z niej jeden wspólnik, a drugi kontynuuje działalność gospodarczą indywidualnie, na swoje tylko nazwisko. Taki jest zgodny pogląd na tę kwestię zarówno sądów cywilnych, jak i przedstawicieli fiskusa.
Najpierw spłata długów
Zarówno rozwiązanie spółki cywilnej, jak i wystąpienie z niej wspólnika wiąże się z koniecznością przeprowadzenia rozliczeń między wspólnikami. Różnica jest taka, że w razie jej rozwiązania wspólnicy muszą spłacić z majątku spółki przede wszystkim jej długi. Do nich należą także podatki, prócz podatku od dochodów osobistych.
Dopiero po spłaceniu długów wspólnicy mogą przystąpić do wzajemnych rozliczeń (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 2000 r., III CKN 599/98). Majątkiem pozostałym po ich uregulowaniu dzielą się między sobą w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
Ustalamy wartość wkładu
Zasady zwrotu wkładów są takie same, zarówno gdy ich konieczność wynika z rozwiązania spółki, jak i wystąpienia z niej wspólnika (czy wspólników). Art. 875 § 2 kodeksu cywilnego do rozliczeń miedzy
wspólnikami spółki rozwiązanej nakazuje stosować odpowiednio (z niezbędnymi modyfikacjami) przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika.
Reguła wynikająca z art. 871 § 1 kodeksu cywilnego jest taka, że występującemu wspólnikowi zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do używania, oraz wypłaca w pieniądzu wartość wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w razie braku takiego oznaczenia – wartość, którą ten wkład miał w chwili wniesienia.
Nie jest zwracana wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika.
Podział majątku w naturze
Zgodnie z art. 871 § 2 kodeksu cywilnego pozostali wspólnicy muszą wypłacić występującemu ze spółki część wartości majątku wspólnego pozostającego po odliczeniu wartości wkładów, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. Tak samo wspólnicy spółki rozwiązanej dzielą się nadwyżką majątku pozostałego po spłaceniu długów. Występującemu ze spółki należy się zasadniczo spłata w pieniądzu. Wspólnicy mogą już w umowie spółki albo w uchwale podjętej później ustalić inne zasady rozliczeń, np. że ustępujący otrzyma własność odpowiedniej części majątku spółki – nieruchomość, środek trwały w postaci samochodu, towary handlowe.
Taki podział majątku w naturze będzie częściej wchodził w rachubę w razie rozwiązania spółki. Możliwy jest podział fizyczny majątku z dopłatami, a także przekazanie go jednemu wspólnikowi, który spłaci pozostałych, wreszcie sprzedaż majątku i podział pieniędzy między wspólników.
Jeśli wspólnicy rozwiązanej spółki nie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii podziału majątku, każdy z nich może wystąpić do sądu cywilnego z wnioskiem o zniesienie współwłasności.
Więcej Rzeczpospolita.