Trudna sytuacja życiowa i materialna nie wystarcza do przyznania przez prezesa ZUS emerytury lub renty w drodze wyjątku. Nie są to bowiem świadczenia socjalne i ich otrzymanie nie zależy wyłącznie od potrzeb osoby ubiegającej się o nie, nawet gdy są one uzasadnione.

Prezes ZUS może przyznać emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy albo rentę rodzinną w drodze wyjątku, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną albo jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym,

nie spełnia warunków wymaganych w ustawie o emeryturach i rentach do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności,

nie może podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek,

nie ma niezbędnych środków utrzymania.

Powyższe przesłanki, wymienione w art. 83 ustawy emerytalnej, muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że niespełnienie choćby jednej z nich wyklucza możliwość przyznania przez prezesa ZUS świadczenia w drodze wyjątku. Przyznanie emerytury lub renty w omawianym trybie może nastąpić tylko wówczas, gdy w wyniku szczególnych okoliczności nie zostały spełnione warunki wymagane do uzyskania świadczenia w trybie zwykłym. Warto też wiedzieć, że wysokość przyznanych w drodze wyjątku świadczeń nie może przekraczać odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie emerytalnej.

Decyzję w sprawie świadczeń wyjątkowych może podjąć wyłącznie prezes ZUS. Ich wyjątkowość polega na tym, że są one finansowane z budżetu państwa, a ich przyznanie oparte jest na uznaniu administracyjnym. Uznanie to podlega jednak kontroli sądów administracyjnych. W szczególności sąd bada spełnienie obowiązku wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego, ocenienia okoliczności na podstawie całokształtu materiału dowodowego.

Prawo dla ubezpieczonych

Prezes ZUS może przyznać świadczenie w drodze wyjątku ubezpieczonemu albo pozostałym po nim członkom rodziny. Za ubezpieczonego uważa się osobę podlegającą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, a także osobę, która przed 1 stycznia 1999 r. (przed dniem wejścia w życie tej ustawy) podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników. Natomiast za członków rodziny ubezpieczonego uważa się: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, małżonka (wdowę i wdowca) i rodziców.

Więcej Gazeta Prawna.