Trzeba przy tym pamiętać o ograniczeniach wynikających z k.p. Podjęcie pracy podczas urlopu wychowawczego jest dozwolone, jeśli nie wyklucza opieki nad dzieckiem – informuje Rzeczpospolita.

Urlop wychowawczy jest odrębnym od stosunku pracy tytułem do ubezpieczeń społecznych. Aby się ubiegać o udzielenie takiego wolnego, trzeba być pracownikiem. W tym czasie jednak podwładny nie podlega ubezpieczeniom jako pracownik, ale jako osoba przebywająca na urlopie wychowawczym.

Zasady rozliczania składek za czas urlopu wychowawczego są inne niż przy zasiłku macierzyńskim. Tutaj poza obowiązkiem naliczania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe trzeba jeszcze uwzględnić składkę zdrowotną. Oczywiście wszystkie finansuje budżet państwa za pośrednictwem ZUS. Jednak podstawa ich wymiaru jest ustalana ryczałtem:

– składki emerytalno-rentowe są jeszcze do końca zon r. naliczane od kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj. 1386 zł (od przyszłego roku będzie to 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia),

– składka zdrowotna jest naliczana od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, tj. obecnie 520 zł.

O ile jednak składka zdrowotna jest zawsze stała i trzeba ją naliczyć za każdy miesiąc w tej samej wysokości, tj. 9 proc. (niezależnie czy ubezpieczenie trwało dzień czy cały miesiąc), o tyle podstawę wymiaru składek społecznych zmniejszamy za niepełne miesiące podlegania ubezpieczeniom. Zmniejszamy ją proporcjonalnie, dzieląc pełną kwotę (obecnie minimalną pensję) przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni ubezpieczenia. Niższe składki należy więc rozliczać zarówno za miesiąc, w którym rozpoczął się lub zakończył urlop wychowawczy, jak i za ten, w którym ubezpieczenia były obowiązkowe tylko przez część miesiąca.

Istotne jest to, że w przeciwieństwie do osoby pobierającej zasiłek macierzyński za osobę na urlopie wychowawczym składki wolno naliczać tylko wtedy, gdy nie ma ona innych tytułów do ubezpieczeń (czyli nigdzie nie pracuje, nie prowadzi działalności gospodarczej) ani nie ma prawa do emerytury i renty. Zanim więc zaczniemy za pracownika rozliczać składki, trzeba od niego zażądać złożenia oświadczenia, w którym wskaże, czy daniny te są za niego należne.

Składki za pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym zawsze musi rozliczać pracodawca. Nie ma tu znaczenia liczba zatrudnianych przez niego osób. W tym wypadku również nie należy składać zgłoszenia do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA. Zgłoszeniem jest raport, w którym rozliczymy składki, tj. RCA (gdy rozliczamy składki emerytalne i rentowe oraz zdrowotną) lub RZA (gdy wykazujemy w nim tylko składkę zdrowotną).

Jeśli jednak w trakcie urlopu wychowawczego pracownik uzyska prawo do zasiłku macierzyńskiego, tytuł do ubezpieczeń się zmienia. Będzie to pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Z urlopu wychowawczego składki nie mogą być wówczas wykazywane. Muszą być ponownie rozliczane po upływie okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Z uwagi na to, że przebywanie na urlopie wychowawczym też jest odrębnym tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych od umowy o pracę, a w okresie tego urlopu stosunek pracy jest zawieszony, od uzyskanych za ten okres przychodów nie trzeba naliczać składek z tytułu stosunku pracy. Prawo do tych świadczeń nie przysługuje bowiem za okres świadczenia pracy, tylko z tytułu urlopu wychowawczego (a więc odrębnego tytułu do ubezpieczeń). Jeśli więc pracodawca finansuje np. abonamenty medyczne za pracowników przebywających na urlopach wychowawczych, od świadczeń przypadających za te okresy nie powinien naliczać składek, mimo braku wyraźnego zapisu w przepisach płacowych.

Więcej w Rzeczpospolitej z 28 października 2011 r.