Osoby, które przez określony czas wykonywały pracę uciążliwą albo szkodliwą dla zdrowia, mogą przejść na emeryturę przed osiągnięciem 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.

Obecnie opracowywany jest projekt ustawy o emeryturach pomostowych. Rząd skierował projekt do konsultacji społecznych. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało nowy wykaz prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Emerytury pomostowe przeznaczone są dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które były zatrudnione w szczególnych warunkach, a które nie nabędą wcześniejszych praw emerytalnych na opisanych w niniejszym artykule zasadach.

Warunki nabywania prawa do emerytury osób, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach, określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników

centralnych związków spółdzielczych w porozumieniu z ministrem pracy i polityki społecznej w wydanych zarządzę-, niach określili stanowiska pracy, na których w podległych i nadzorowanych zakładach pracy są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Stosunek pracy

Należy podkreślić, że emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach może być przyznana niezależnie od tego, czy uprawniony spełniający wymagane warunki, wniosek o emeryturę składa wykonując pracę w szczególnych warunkach, czy ubezpieczenie z tytułu wykonywania takiej pracy było ostatnim, jakiemu podlegał przed zgłoszeniem wniosku. Istotne jest to, by praca wykonywana w szczególnych warunkach przez wymaganą przepisami liczbę lat była wykonywana na podstawie stosunku pracy.

Prywatny pracodawca

Z prawa przejścia na emeryturę w obniżonym wieku, na warunkach określonych w wymienionym wyżej rozporządzeniu, mogą skorzystać również

Ważne! Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia

zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Załączniki do rozporządzenia (wykaz A i wykaz B) zawierają w poszczególnych działach nazwy stanowisk, na których wykonywana praca może być uznana za pracę w szczególnych warunkach. Ponadto właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz

pracownicy wykonujący pracę w szczególnych warunkach w prywatnych zakładach pracy, jeśli praca była lub jest wykonywana na stanowiskach wymienionych w tym rozporządzeniu.

Konieczna praca stała

Aby wykonywana praca była uznana za pracę w szczególnych warunkach uzasadniającą przyznanie wcześniejszej emerytury, musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Nie będzie zatem uznana za taką pracę ta wykonywana w połowie wymiaru czasu pracy, w sytuacji gdy w ciągu jednej dniówki roboczej oprócz wykonywania pracy w warunkach szkodliwych wykonywana jest jeszcze inna praca lub też w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz sporadycznie, np. przez kilka dni w miesiącu.

Powyższe nie oznacza jednak, że wymagana przepisami liczba lat pracy w szczególnych warunkach musi być nieprzerwana. Okresy pracy w szczególnych warunkach podlegają bowiem zliczeniu na przestrzeni całego życia zawodowego.

Trzeba jednak pamiętać, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach nie uwzględnia się okresów urlopu bezpłatnego, wychowawczego, służby wojskowej, a także przypadających po 14 listopada 1991 r. okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie na podstawie kodeksu pracy; lub świadczenia na wypadek choroby lub macierzyństwa (zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński, świadczenie rehabilitacyjne).

Niższy wiek emerytalny

Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. będący pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach na stanowisku wymienionym w wykazie A (m.in. w energetyce na stanowisku przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych) mogą przejść

na emeryturę w obniżonym wieku (kobieta – 55 lat, a mężczyzna- 60 lat), jeżeli posiadają łącznie okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Osiągnięcie wieku emerytalnego

Od pracowników wykonujących prace wymienione w wykazie A nie wymaga się, aby niższy wiek był osiągnięty w czasie zatrudnienia lub w ciągu pięciu lat od jego ustania albo w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dotyczy to również pracowników wykonujących prace wymienione w dziale IV wykazu B (m.in. prace wykonywane bezpośrednio przy udostępnianiu i wydobywaniu węgla brunatnego na odkrywce). Jednak dla niektórych pracowników prawo do emerytury uzależnione jest od osiągnięcia niższego wieku emerytalnego w czasie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, bądź w czasie innej pracy, do której wykonywania skierowano pracownika ze względów zdrowotnych. Dotyczy to przykładowo pracowników, którzy w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów wykonywali prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale II wykazu B, m.in. na stanowisku sztauera, trymera.

Dla urodzonych po 1948 roku

Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. mają prawo do emerytury w obniżonym wieku, jeżeli spełnią łącznie następujące warunki:

nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a jeśli przystąpili, to wraz z wnioskiem o emeryturę złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, a ponadto

warunki do uzyskania emerytury spełnią nie później niż do 31 grudnia 2007 r.

Zatem warunki takie jak: wiek, staż pracy, w tym odpowiednia liczba lat wykonywania prac w szczególnych warunkach muszą być spełnione do 31 grudnia 2007 r.

Więcej Gazeta Prawna.