Mam 58 lat. Do końca 2008 roku udowodniłam 33-letni okres pozostawania w stosunku pracy, z czego przez cztery lata przebywałam na urlopie wychowawczym przed 1999 rokiem. Zatrudnienie w ramach umowy o pracę zakończyłam w grudniu 2009 roku, a od stycznia 2010 roku wykonuje umowę-zlecenie. Chce zgłosić wniosek o wcześniejszą emeryturę, mimo tego, że obecnie nie mam statusu pracownika, a w ciągu ostatnich dwóch lat ubezpieczenia nie pozostawałam w stosunku pracy. Liczę na to, że ZUS uwzględni mi urlop wychowawczy przy ustalaniu 30-letniego okresu ubezpieczenia pracowniczego, który zwalniałby mnie z podlegania temu ubezpieczeniu przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę. Czy ZUS przyzna mi to świadczenie? – pyta czytelniczka Dziennika Gazety Prawnej.

Kobiety mogą przejść na wcześniejszą emeryturę pracowniczą po osiągnięciu wieku 55 lat oraz udowodnieniu co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych albo co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych przy jednoczesnym uznaniu za całkowicie niezdolne do pracy. Natomiast mężczyźni mogą uzyskać omawiane świadczenie po ukończeniu 60 lat i udowodnieniu 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jeśli posiadają tylko 25 lat tego stażu, prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej przysługuje im wówczas, gdy zostaną uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

Taką emeryturę mogą uzyskać przede wszystkim osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. Urodzeni w latach 1949-1968 mają możliwość nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych, o ile warunki dotyczące wieku i stażu ubezpieczeniowego spełnili do końca 2008 roku i nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego.
Jeśli są członkami OFE, muszą zgłosić wniosek o przekazanie zgromadzonych tam środków do budżetu państwa.

Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje tylko tym osobom, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku były pracownikami, chyba że przez cały okres ubezpieczenia wymagany do uzyskania tego świadczenia pozostawały w ubezpieczeniu pracowniczym. Ponadto w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym muszą pozostawać w stosunku pracy przynajmniej przez sześć miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę były uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tych warunków dotyczących pozostawania w ubezpieczeniu pracowniczym nie muszą spełniać osoby, które przez cały okres wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej pozostawały w ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy.

Ustalając okres pozostawania w ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy, ZUS nie uwzględnia m.in. okresów urlopu bezpłatnego dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, a także okresów urlopu wychowawczego (zarówno przed 1 stycznia 1999 r., jak i po 31 grudnia 1998 r.). Odmienne stanowisko w tej sprawie zajął jednak Sąd Najwyższy. W uchwale z 18 maja 2011 r. (I UZP 1/11, OSNP 2012/1-2/14) stwierdził, że okresy bezpłatnego urlopu dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi, a następnie urlopu wychowawczego – wykorzystane przed 1 stycznia 1999 r. – są od 28 stycznia 1972 r. okresem podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy w rozumieniu art. 29 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z uzasadnienia tej uchwały wynika, że również okresy urlopu wychowawczego przypadające po 31 grudnia 1998 r., powinny podlegać zaliczeniu do okresu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy. W związku z tym, jeśli ZUS odmówi czytelniczce prawa do wcześniejszej emerytury, to po złożeniu odwołania będzie ona miała szanse na wygranie sprawy w sądzie.

Więcej w Dzienniku Gazecie Prawnej z 19 czerwca 2012 r.