Ze względu na jego rozrachunkowy charakter podatek od towarów i usług nie jest co do zasady elementem wyniku finansowego, lecz określoną kategorią rozrachunkową. Stąd też ewidencję księgową VAT należy zaplanować oraz prowadzić na odpowiednich kontach rozrachunkowych. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że VAT może w określonych przypadkach obciążać koszty działalności operacyjnej jednostki. Jest tak wówczas, gdy zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług – czytamy w Rzeczpospolitej.
Prawidłowe ujęcie VAT w księgach rachunkowych i wykazywanie podatku w sprawozdaniach finansowych wymaga wprowadzenia do zakładowego planu kont co najmniej następujących kont w zespole 2:
– „VAT należny”,
– „VAT naliczony”,
– „Korekty VAT naliczonego”,
– „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”.
Szczegółowość analityki uzależniona jest od przyjętej w jednostce metodologii ewidencji operacji księgowych związanych z VAT. W przypadku, gdy konta księgowe są jednocześnie rejestrem VAT, wymagany jest, dla prawidłowego, sporządzonego zgodnie z systematyką deklaracji VAT, podział wymienionych powyżej kont analitycznych na analityki szczegółowe. W przypadku zaś, gdy jednostka operacje związane z podatkiem od towarów i usług prowadzi w księgach pomocniczych (rejestry VAT), wymieniony powyżej minimalny podział wydaje się wystarczający.
Konto „VAT należny” służy ewidencji podatku należnego z tytułu sprzedaży przez podatnika określonych towarów i usług. Kwoty podatku należnego, stanowiącego zobowiązanie podatnika, księguje się po stronie Ma tego konta. Po tej stronie księguje się również zwiększenia VAT należnego wynikające z wystawionych przez podatnika faktur korygujących.
Z kolei po stronie Wn konta „VAT należny” księguje się odpowiednio zmniejszenia podatku należnego, wynikające z korekt, skont itp.
Na koniec okresu rozliczeniowego następuje przeniesienie podatku należnego za dany okres na konto „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”. Saldo konta powinno jednocześnie odpowiadać wartości VAT od sprzedaży wykazanego w deklaracji VAT sporządzonej przez podatnika za dany okres rozliczeniowy.
Prawidłowe ujęcie VAT w księgach rachunkowych i wykazywanie podatku w sprawozdaniach finansowych wymaga wprowadzenia do zakładowego planu kont co najmniej następujących kont w zespole 2:
– „VAT należny”,
– „VAT naliczony”,
– „Korekty VAT naliczonego”,
– „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”.
Szczegółowość analityki uzależniona jest od przyjętej w jednostce metodologii ewidencji operacji księgowych związanych z VAT. W przypadku, gdy konta księgowe są jednocześnie rejestrem VAT, wymagany jest, dla prawidłowego, sporządzonego zgodnie z systematyką deklaracji VAT, podział wymienionych powyżej kont analitycznych na analityki szczegółowe. W przypadku zaś, gdy jednostka operacje związane z podatkiem od towarów i usług prowadzi w księgach pomocniczych (rejestry VAT), wymieniony powyżej minimalny podział wydaje się wystarczający.
Konto „VAT należny” służy ewidencji podatku należnego z tytułu sprzedaży przez podatnika określonych towarów i usług. Kwoty podatku należnego, stanowiącego zobowiązanie podatnika, księguje się po stronie Ma tego konta. Po tej stronie księguje się również zwiększenia VAT należnego wynikające z wystawionych przez podatnika faktur korygujących.
Z kolei po stronie Wn konta „VAT należny” księguje się odpowiednio zmniejszenia podatku należnego, wynikające z korekt, skont itp.
Na koniec okresu rozliczeniowego następuje przeniesienie podatku należnego za dany okres na konto „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”. Saldo konta powinno jednocześnie odpowiadać wartości VAT od sprzedaży wykazanego w deklaracji VAT sporządzonej przez podatnika za dany okres rozliczeniowy.
Na analogicznych zasadach, na koncie „VAT naliczony”, należy ewidencjonować naliczony podatek. Po stronie Wn tego konta należy ujmować kwotę podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym. Po tej stronie omawianego konta należy ewidencjonować również zwiększenia podatku naliczonego wynikające z otrzymanych przez podatnika faktur korygujących.
Z kolei zmniejszenia kwot podatku naliczonego, wynikające z otrzymanych przez podatnika faktur korygujących, księguje się po stronie Ma tego konta. Ponadto po stronie Ma omawianego konta na koniec okresu rozliczeniowego ujmuje się przeniesienie kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym na konto „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu podatku VAT”.
Konto „Korekty VAT naliczonego” ma zastosowanie u podatników wykonujących zarówno działalność opodatkowaną VAT, jak i działalność zwolnioną z VAT (np. podlegające zwolnieniu z VAT usługi ubezpieczeniowe). Na koncie tym należy ująć korektę podatku naliczonego, rozliczaną po zakończeniu roku podatkowego przez podatników prowadzących jednocześnie wspomniane rodzaje działalności.
VAT naliczony niepodlegający odliczeniu jest co do zasady kosztem uzyskania przychodu po stronie podatnika. Niepodlegający odliczeniu VAT należy księgować w koszty działalności operacyjnej. W zależności od zasad przyjętych przez jednostkę w polityce rachunkowości podatek ten ujmuje się:
– księgując dany koszt w wartości brutto (np. wartość brutto wydatku na zakup paliwa, gdy zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy o VAT podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z tym zakupem), bądź
– odrębnie od kwoty netto, w przypadku rachunku zysków i strat sporządzanego metodą porównawczą, w pozycji „Podatki i opłaty”.
Pierwszy sposób ujęcia podatku wynika z definicji ceny nabycia z ustawy o rachunkowości (art. 28 ust. 2). Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Drugie rozwiązanie może być stosowane, jeśli jednostka uzna, że nieodliczony podatek jest nieistotny i takie ujmowanie niepodlegającego odliczeniu podatku nie wpłynie negatywnie na ocenę sytuacji finansowej.
Z kolei zmniejszenia kwot podatku naliczonego, wynikające z otrzymanych przez podatnika faktur korygujących, księguje się po stronie Ma tego konta. Ponadto po stronie Ma omawianego konta na koniec okresu rozliczeniowego ujmuje się przeniesienie kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym na konto „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu podatku VAT”.
Konto „Korekty VAT naliczonego” ma zastosowanie u podatników wykonujących zarówno działalność opodatkowaną VAT, jak i działalność zwolnioną z VAT (np. podlegające zwolnieniu z VAT usługi ubezpieczeniowe). Na koncie tym należy ująć korektę podatku naliczonego, rozliczaną po zakończeniu roku podatkowego przez podatników prowadzących jednocześnie wspomniane rodzaje działalności.
VAT naliczony niepodlegający odliczeniu jest co do zasady kosztem uzyskania przychodu po stronie podatnika. Niepodlegający odliczeniu VAT należy księgować w koszty działalności operacyjnej. W zależności od zasad przyjętych przez jednostkę w polityce rachunkowości podatek ten ujmuje się:
– księgując dany koszt w wartości brutto (np. wartość brutto wydatku na zakup paliwa, gdy zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy o VAT podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w związku z tym zakupem), bądź
– odrębnie od kwoty netto, w przypadku rachunku zysków i strat sporządzanego metodą porównawczą, w pozycji „Podatki i opłaty”.
Pierwszy sposób ujęcia podatku wynika z definicji ceny nabycia z ustawy o rachunkowości (art. 28 ust. 2). Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Drugie rozwiązanie może być stosowane, jeśli jednostka uzna, że nieodliczony podatek jest nieistotny i takie ujmowanie niepodlegającego odliczeniu podatku nie wpłynie negatywnie na ocenę sytuacji finansowej.
Rozliczenie podatku od towarów i usług w danym okresie rozliczeniowym odbywa się przy wykorzystaniu konta „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”. Na konto to należy przeksięgować odpowiednio
1) kwotę podatku należnego dany okres rozliczeniowy:
1) kwotę podatku należnego dany okres rozliczeniowy:
Wn „VAT należny”
Ma „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”
2) kwotę podatku naliczonego podlegającą odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym:
2) kwotę podatku naliczonego podlegającą odliczeniu w danym okresie rozliczeniowym:
Wn „Rozrachunki publicznoprawne z tytułu VAT”
Ma „VAT naliczony”
oraz ewentualne korekty podatku naliczonego wynikające z zastosowania ostatecznego współczynnika korekty.
oraz ewentualne korekty podatku naliczonego wynikające z zastosowania ostatecznego współczynnika korekty.
Więcej w Rzeczpospolitej z 9 czerwca 2014 r.