W myśl art. 65 tej ustawy renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że zmarły był całkowicie niezdolny do pracy.

Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (art. 66 ustawy emerytalnej). Przyjmuje się wówczas, że zmarły spełniał warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. O przyznanie renty rodzinnej mogą również wystąpić osoby wymienione w art. 67 ustawy emerytalnej, jeśli spełniają warunki określone w art. 68–71 ustawy.

Wszystkim uprawnionym z rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna. Dzieli się ją między nich na równe części.

W razie śmierci pracownika, zakład pracy musi bezzwłocznie poinformować jego rodzinę o warunkach uzyskania renty rodzinnej, przygotować wniosek w tej sprawie i go złożyć w ZUS (art. 125 ustawy emerytalnej). Takiego obowiązku nie ma tylko ten pracodawca, który jest osobą fizyczną i nie wypłaca swoim pracownikom świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Jeżeli osoba, po której ma być przyznana renta rodzinna, miała ustalone prawo do świadczeń emerytalno-rentowych, tj.: emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub do zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, wnioskodawca podaje numer tego świadczenia. Natomiast gdy zmarły nie miał ustalonego prawa do takich świadczeń, do wniosku należy dołączyć:

– dokument stwierdzający datę urodzenia i datę śmierci osoby, po której ma być przyznana renta rodzinna,

– kwestionariusz o okresach składkowych i nieskładkowych ubezpieczonego (formularz ZUS Rp-6),

– oryginalne dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe ubezpieczonego (świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, zaświadczenia, dyplom ukończenia studiów lub zaświadczenie uczelni, wyciągi z akt urodzenia dzieci – gdy korzystał z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem albo nie pozostawał w ubezpieczeniu z tego powodu, inne dokumenty stwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe),

– zaświadczenie pracodawcy o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia (druk ZUS Rp-7) albo legitymację ubezpieczeniową zawierającą odpowiednie wpisy do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy osoby zmarłej.

Przy wniosku o rentę rodzinną po osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która nie miała ustalonego prawa do emerytury pomostowej, aby ocenić, czy spełniała warunki do takiej emerytury, należy dołączyć do wniosku o rentę rodzinną, oprócz podanych dokumentów (poza zaświadczeniem ZUS Rp-7):

– wystawione przez płatnika składek zaświadczenie o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, przebytych po 31 grudnia 2008 r. lub przed 1 stycznia 2009 r.,

– świadectwo pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wystawione przez pracodawcę, potwierdzające taką pracę przed 1 stycznia 1999 r.

Postępowanie w sprawie renty rodzinnej wszczyna się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika, zgłoszonego osobiście lub za pośrednictwem urzędu pocztowego w dowolnej placówce ZUS.

Wniosek o rentę można sporządzić na drukach ZUS Rp-2 lub Rp-2a (jeżeli o rentę rodzinną występują dwie lub więcej osób pełnoletnich). W tym drugim przypadku każdy pełnoletni wypełnia formularz ZUS Rp-2a.

Druk wniosku można pobrać z każdej placówki ZUS lub ze strony internetowej.

Właściwy do rozpatrzenia wniosku jest oddział ZUS według miejsca zameldowania osoby ubiegającej się o świadczenie. Decyzję w tej sprawie Zakład wydaje w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności.

Świadczenia emerytalno-rentowe wypłaca się, co do zasady, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (art. 129 ustawy emerytalnej). Jedyne odstępstwo od tej reguły dotyczy właśnie renty rodzinnej. W razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, świadczenie to wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny.

Co ważne, za datę złożenia wniosku o rentę w przypadku, gdy obowiązek jego skompletowania ciąży na płatniku składek, uznaje się dzień jego sporządzenia przez tego płatnika.

Więcej w Rzeczpospolitej z 28 maja 2017 r.